RIKI DASKAL MILOSAVA MIKA PAVLOVIĆ DINA KATAN BEN-CljON ריקי דסקל מילוסוה מיקה פללוביץ' דינה קטן בן ציון POEZIJA PESNIKINJAIZ SRBIJ E11ZRAEIA > :7 שיח

תמליל

1 RIKI DASKAL MILOSAVA MIKA PAVLOVIĆ DINA KATAN BEN-CljON ריקי דסקל מילוסוה מיקה פללוביץ' דינה קטן בן ציון POEZIJA PESNIKINJAIZ SRBIJ E11ZRAEIA > :7 שיחס מנופי סרביה וישראל חדר משותף 1EVREJSKA OPŠTINA PANČEVO Bh M g - j 1 la >nrr vau e

2

3

4 Riki Daskal Milosava Mika Pavlović Dina Katan Ben-Cijon ZAJEDNIĆKA SOBA Poezija pesnikinja iz Srbije i Izraela

5 ריקידסקל מילוסוה מיקה פללוביץ דינה קטן בן ציון משותף חדר שירים סרביה מנופי וישראל

6 Uvodna reč Knjiga pred vama je plod prijateljstva tri pesnikinje, Milosave Mike Pavlović iz Srbije, i Riki Daskal i Dine Katan Ben-Cijon iz Izraela. Prijateljstvo se rodilo između Riki Daskal i Mike Pavlović tokom nji- hovih susreta na književnim festivalima u Tetovu/Makedonija (2017) i Plovdivu/Bugarska (2018), a potom je u taj krug prepoznavanja ušla i Dina Katan Ben-Cijon, koja je na hebrejski prevela pesme Mike Pavlović. Te pesme je objavio izraelski književni časopis Iton 77, a kasnije i dnevnik Haarec u svom kultumom dođatku Galerija. Izbor od oko dvadeset pesama svake pesnikinje je mali deo iz njiho- vog stvaralaštva, ali predstavlja tri prilično različita pesnička glasa, i sa stanovišta tema kojima se pesnikinje bave, kao i u pogledu poetskog postupka. Pesme Mike Pavlović su kratke, koncentrisane na trenutni doživljaj koji dovodi do originalne spoznaje, i koje zahvaljujući humoru i pameti srca okrepljuju. Njena poetika svojom sažetošću podseća na velikana srpske poezije Vaska Popu, iako je tematika kojom se bavi autentičan izraz ličnog i raznovrsnog ženskog doživljaja svog vremena i doba. Pesme Riki Daskal i Dine Katan Ben-Cijon, kao izbor iz 6 knjiga koje je svaka od njih objavila do danas, sadrže raznovrsnost subjekata i do- življaja, života svake od njih kao žene Izraela, što se ponekad poklapa u tematskom smislu, i pored razlika i autentičnosti koje karakterišu lične poetike i poetski postupak svake od njih. Možda iznad svega ovaj izbor, ova knjiga, predstavlja onaj retki, blagosloveni trenutak, kad prijateljstvo daruje razumevanje, ljubav, vred- novanje i potrebu đa se ostvari i nešto zajedničko. To je prisutno i u pesmi Čujem dom koju je Riki napisala, inspirisana susretom sa Mi- kom, kao i čitanjem njenih pesama na hebrejskom u prevodu Dine: 4

7 פתח דבר קובץ שירים זה בא לעולם?פךה של ידידות שצמחה בין שלוש משוררות: מילוסאווה מיקה פבלוביץ' מסרביה, ריקי דסקל ודינה קטן בן ציון, שתיהן מישראל. ידידות שנקשרה תחילה בין ריקי דסקל למיקה פבלוביץ, כפגישותיהן בשני פסטיבלים למשוררים, בטטוכה שבמקדשה )2017( ובפלובדיב שבבולגריה )2018(, ובהמשך עם דינה קטן, שתרגמה משירי מיקה פבלוביץ,, אשר התקבלו בעניין משהתפרסמו ב"עיתון 77" ואף במוסף גלריה/הארץ. קובץ שירים זה, הכולל כעשרים שירים מפרי עטה של כל אחת משלוש המשוררות, מייצג שלושה קולות שונים עד מאוד ובמובן זה מעוררים עניין בפנורמה התמטית והפואטית המצטיירת במבחר המצומצם משירי כל אחת מהן. שיריה של מיקה פבלוביץ קצרים, ממוקדים בחוויה רגעית המביאה לתובנה מקורית, המצטיינת בהומור ובחכמת הלב. בפואטיקה שלה ניכרת תמציתיות המזכירה את גדול משוררי סרביה במאה העשרים, 1 קןקו פופה, אף שהתמטיקה שלה ייחודית בביטוי האותנטי שניתן לחווית החיים הנשית כבת זמנה ומקומה. שנבחרו מתוך 6 שיריהן של ריקי דסקל ודינה קטן בן ציון, משמשים ביטוי רב גוני קבצי שירה שכל אחת מהן פרסמה עד כה, לפנים השונות של חוויית חייהן כנשים ישראליות, דבר הבא לידי ביטוי בנקודות השקה מן ההיבט התמטי, על אף השוני והייחוד המאפיין את הפואטיקה האישית של כל אחת מהן. ואולי מעל לכול משמש קובץ השירים ביטוי לאותו רגע של הערכה וצורך לחבור כאשר ברית הידידות מניבה הבנה, חיבה, חסד, שנכתב ביצירה משותפת. ובשפת השיר - הנה שיר של ריקי, העברי של בהשראת התרגום ובהמשך, בהשראת המפגש עם מיקה, דיגה לשיריה של מיקה: 5

8 CUJEMDOM Ona izgovara ime svoga grada Kao da je bila topla kaša Kao paperjasti jastuk Kao da je bio dom A ja u stvari ne znam Da li je to muzika koju čujem Kad ona progovori svojim baršunastim glasom Između njenih negovanih prstiju Tanka braon cigareta Dim se penje ka misterioznim očima U kojima je teška smeđa zemlja Ili se ovako jednostavno svira Pančevo 6

9 אני שומעת בית היא א $1 ךת את שם העיר שלה?אלו היה 1 קסה חמימה?אלו היה כר נוצות תפו-ח?אלו ה?ה כלת 1 אני לא?א$ת יח עת אם זו המוסיקה שאני שומעת?שהיא אומךת?קולה המחנךנד בין אץ?עותיה הטפחות סיגךיה חומה ןדקה עשנה עולה בין עיני המסתורין שלה שהחום ב^ן אךמה?בךה או שכך פשוט??נ$נים פ?צ בו 7

10 RIKIDASKAL SA HEBREJSKOG PREVELA DUŠICA STOJANOVIĆ ČVORIĆ

11 ריקי דסקל

12 MILOST Pesak je čudo Prekrštenih nogu na njemu sedim. Pred mene Božji prst se spušta Zlatnik dodat vremenu. Da si se usudio da budeš Sunce, Da sam se usudiia da budem More, Imali bismo ceo tren zaborava. PROPOVEDNIKU TIŠINE Volim te Ti si slast za moje uši Alhemijskom čarolijom Topiš dah u med. Muzikom obavijaš naša tela Koncertom za struk, torzo i bradu Priroda nad nama trijumfuje I poput iznenadnog ptičjeg leta Jasno je da će nas nadvladati. 10

13 הסד החול הוא פלא?.חלים משכלות אני יושבת עליו. מול עיני, אץבע אלהים משלילת מקזבע זהב נוסף לקפת הן מן. העזת לסירת שמש לו :ם העזתי אני להיות לו של?חע אחד שלם ה?ינו זוכים שכחה. הדומייה על למנצח אני אוהב אותך אתה מקזתיק לאזני באמנות של אלכימאי הופך }שיפה לךבש לסמליא מ^נים גופינו קו}^ךט למרזן כתף ןס}טר ןה$בע מנצח עלינו ו?משק פהאימישלצפור ברור שינצח אותנו. 11

14 MOZDA LJUBAVNA PESMA U liku žene Pojavio si se na mom pragu Baš kad mi je draga i čudna drugarica Bila gost. Uprkos tome što mi je nož bio u ruci A na daski tek isečen paradajz, Zagrlila sam te najnežnije I tad Nisam bila lepa Nisam bila pametna Nisam bila mlada I nisam bila stara Bila sam -ja. A ti si bio ti I tvoje telo bilo je spaseno u meni Poput srži mlečno beličaste grane U vodi moje staklene vaze. 12

15 זה יכול להיות שיר אהבה בךמות של אשה הופ^ת?סתח ביתי?דיוק?שסכךתי הטובה ןהממרה התאךחה בו ןלקזרות שסכין אחוזה היתה 3 ךי או קךש שלא מ?בר נ?ךשה עליו ע^במה חבקתי אוקזך ויכל הרך שה?ה בי ובאותו ןמן לא ה?יתי יפה ןלא ה תי דזכמה לא ה?יתי אעיךה ולא??מדת אלא הייתי אני ןאתה ה ת א^ה וקןןאי גו?ך נ??קזכו בי )ימו לשד ז<ענף החלבי לתוך המ?ם שבאגךטל הןכוכית שלי 13

16 MRLJA U SVETLOSTI Ponekad zaboravljam da sam žena da sam cmac da ću ostariti da sam Jevrejin, Da stanujem I vidi me: Latica u vodi, sveća u tami, ptica na vetru, boja na svetlu I nije tek tako voda, već su to Vodene struje što se u potoku dele I u njihovoj večnosti se ogledaju obluci I trava na nekim od njih I nije tek neka tama, to je Tama duboke pećine koja se odbija o zidove Poput jastuka za umomog I nije tek neki vetar, već je Dobar vetar koji se javlja samo u nežnim granama drveta I na obrazu i uhu je kao duhovni život i on je duh života I nije tek neko svetlo, već Otkriven sjaj skrivene svetlosti koja se javlja i nestaje Svetlost čista i meka kao povoj na ojađenom srcu Poput Božje ruke na čelu umirućeg. 14

17 כתם באור לטעמים אני שוכחת שאני אשה שאני שחר שאהיה זקן שאני ןהו-ךי שאני גרה ןרואה אותי עלה במים נר בחשך צפור ברוח?תם באור ןלא קזתם מ?ם אלא מי נחלשןךימתם קצובה וב? 1 ךם נתן לךאות את האבנים ^לות ןאת הירקת על אחדות מסן ןלא קזתם חישך אלא חשכת קעךה גבוהה שמגע קירותיה )ימו כר לעיף ןלא?תם רוח אלא רוח טובה הנןלית רק?חלק מע^פי העץ 7?1 חשת רק על? 1 חי אחת ןאז ן ןהיא )ימו רוח חיים ןהיא רוח החיים ןלא קזתם אור אלא אור מופז גלוי מתגלה ו??גלה אור שוטף אור רך?תתבשת ללב השכול?יד אלהים למצח הגוסס 15

18 PEŠČANE SILUETE Na mnogo načina nestajemo iz sveta Brojni su putevi kojima smo hodili. Uvek na nov način Penju se na obalu peščani talasi I u povlačenju je ostavljaju vlažnu kao senu. O-ho! reći će drevni kameni lukovi Što se uzdižu iz školjki Vi iščezavate kao miris. 16

19 צלליות החול בךרכים רבות אגו ג^למים מן העולם?מ^פר הךך כים ^זהתהל?נו בו. לעולם בךרכים חךשות??ט?סים הגלים אל החוף ובןסיגתם יותירוהו ךטב כמו צל. או-הו?גידו קקותות האבן הצווחות מן ה^ךפים אר 1 ם חולפים )ימו ךיח. העתיקות 17

20 IPAUN POPUT ĆEBETA NADLEĆE GRAD Šta da učinim da moje reči Budu poput mirisa teške Poput mačke nežne Poput kamiona usamljene. Reči koje će uštedeti tkanine i boje Terpentin i četke To su primeri koji traže da baciš pogled unazad. Reči će biti zelene a na prstima dim kojim ću moći da slikam. Svaki portret koji je rastužio moje srce Svaku kuću u svakoj produženoj senci drveta Svaki kamen koji sam videla - mali ili stenu Svako dete u kojem lete leptiri i u stomaku mu cvet Svaki fitilj u sveći Svaki oblak Svaku granu koju sam kroz prozor videla Glas ptice i svako jaje Koje će se poput sunca svakog jutra rađati Iznova. 18

21 ןטוס שי-עוף מעל העיר כקזמיכה איך ל^שות שמלותי תרזינה?בשם?בדות?חתול ךרוכות גלמודות?משאית מלים שתחסו?נה בדים וץבעים 9 ר^טין ומ?חולים לאחור עלן מ^יט^צמת צעד מודלים מלים שתדזיינה ק קות ו?א?עות עשן?ל פוךק 1 ךט שמרזעצב אל לבי?ל צל מרואדר של עץ כלבלת כל אבן שךאיתי קטנה או 9 לע ר בקזנר?ךח כל?לד שע?עפיו פך?ךים?ל?תיל של נר כל ענן?ל ענף שךאיתי ך.ךך החלון קול צפור ן?ל ביצה ש?מי ש? 7 ש ת?קע?ל בקר מ 0 ךש. לציר אוכל 19

22 JEDNOMIZRAČUNAHIDOBIH MINUS ISEM MENE SVISHVATIŠE DA JE TO MOGUĆE Nema u meni nikakve mudrosti ni koristi A kad zatreba razjasniće se Da neću moći da pretvorim konzervu pića u avion, Palmine grane u cvetni venac I viljuške u nakit. Nikad neću moći da proričem ljudima njihovu sudbinu iz Karata i kristala, Možda ću s naporom moći da vidim krajolik kao delo krojačkih zakrpa nežnog mesa I u njemu planinu poput slona koji leži postrance. Možda ću moći da zamislim kako sunce zalazi na dobrom mestu Maramu bez težine I čudim se kako na istom jeziku dele Bog i pas * tačno ista slova Ali nema u tome nikakve mudrosti da se može prevesti kao opstanak. Ako je tako, nastaviću da posmatram beskućnika sedeći na klupi Skupljenih očiju prebirajući po dirkama zamišljenog klavira I verujem da mora biti da je srećan. * Aluzija na engleske reci - god i dog. - Prim. Prev. 20

23 פעם עשיתי השבע ויצא לי מינוס וחוץ ממני הבינו הכול שזה אפשרי אין?י שום ח?מה או תועלת ו?עת הצרף יךברר שלא אוכל לןזפך פחית שתי ה למטוס כפות רזמךים ל?ךח קלוע ומזלגות לעד יים לעולם לא אוכל לקרא קלף או?ד לח, אולי במאמץ אוכל לךאות בשר ו?תוכו לאנשים את גורלם הר?מו פיל השוכב על צדו. אולי אוכל לדמות א?ק לצעיף דזסר משקל מתוך נוף?מעשה טלאים של תו?ךת _רכת ששמש שוקעת בו ולמהות איך?אותה שפה חולקים אלהים ן?לב אותן אותיות?דיוק למקום טוב אך אין?כך שום ח?מה שנתן לתן גמה להשךדות. אם?ר אמשיך להרזבונן?הומלסית יוש?ת על?עימם עצומות פורטת על עס^תר דמיוני ולהאמין שהיא? 1 דאי מאשרת. ס?סל 21

24 SNAGA MAŠTE U REČIMA Snaga mašte u rečima Obuzima pet čula odasvud. Ona stoji u sredini i posmatra uokolo I prstom upire: Evo drveća Evo zalaska Evo krila Evo zatvorene kuće I kao melodija krvi koja još nije komponovana I kao star potopljen bedem Odgovara mi snaga mašte u rečima Nasuprot steni umotanoj u zeleno krzno Mesec se trese nad potonulim gradom List pada More diše Glasnik ponovo prstom upire Snaga mašte u rečima obuzima Pet čula, pobeđenih 22

25 הכוח המדמה של המילים הכח ה??ךמה של המלים לוקח את דומשת החושים לסיבוב הוא עומד?מ!,נגל מביט סביב ו^א^יבע מוךה הנה עצים הנה שקיעה הנה כנף הגה ב?ת מוגף וקמו לחן של דם ש$ךם נלחן?מו מזח עתיק שקוע בים הולם בי הכיח הקזדמה של המלים מול סלע ^טוף פך!ה ץ קה קךח רועד על עיר שט^עה עלה נופל?מה נושפת מ^ריז שוב?אאבע מוךה הכח ה^ד^ה של המלים לוקח את סמשת החושים בסיבוב 23

26 GLASDUŠE Otvorite se kapije sveta i doći će Pokrenut mišić skriven od svih Pokrenula se duša Ka mestu na kojem se bol pretvara u lepotu, Usamljenost u zvuk A vreme u izmaglicu Otvorite se kapije sveta i doći će Kap rose klizeći na listu, Vetar pimuo kroz trsku, Duga se pokrenula u oblaku A u svim čistim akordima Jedina će svirati i meku Notu ljubavi 24

27 קול הנשמה הנ^או פתחי עולם ןתבוא תנועת ה^זחר הנקזתר מ?לם ק/נועת הן#ש אל מקום ^?אב הופך ליפי בדידות ל ליל וןמן ל^רפל הגקזאו פרזחי עולם ןתבוא תנועת הטל על 7 ;עלה ון 1 נו-עת הרוח בק^ה קננו-עת הק^ת 3 ענן ולכל המיתךים המכונים ץחיד ה תנגן ןך 3 ה את התו אקבה 25

28 ČETIRIGODIŠNJADOBA Leto i zimu si stvorio Sećam se Kad vetar nariče kroz lišće topole Poput duša koje se kotrljaju kroz dimnjak. Hari Hiršfeld je kamen spoticanja na berlinskim ulicama Nedaleko od Apolo saune. Na mnogo načina Gordijev čvor povezuje seks i smrt. Hari Hiršfeld je prognan u smrt Dvadeset šestog novembra hiljadu devetsto trideset i osme. U istom tom veku rođena sam i rodila sam I kao more koje se baca i lomi na obali Bacili su me na greben mog detinjstva Njihova lica, haljine, udaljeni osmesi Ekhart Zoje, Ekhojz Nice, Lihthojz Šoši Možda zbog Ek, Možda zbog Hojz, Možda zbog Liht, Možda zbog uma što nalazi Slične načine da uzleti i pobegne. 26

29 ארבע העונות קלץ וחךף אתה ןצן תם אני זוק ת זאת?שרוח?עללת בין עלי הצפצפה?מו נשמות כזרזגלנלות?תוף אךבה. האי סירשבלד הוא אבן בן חובות 3 ךלין לא הךחק??"אפולו סאונה". ךךכים רבות יש ל?ןשר הגון ז י בין מין ומות. האי הירשעלד גרש אל מותו??גשרים ןששה?נוב??בר אלף תשע מאות שלושים?אותה כ?אה בה נולדתי ן?לךתי ו?מו :ם הפולט שברים אל החוף ננעצו עלי שרטון נלדותי?ניסן, ש??לותיהן, חיוכן המחרחק של אקהך ט זיוה אקהחז ניצה ליקשהוק שושי אולי בגלל ה- א?ו אולי בגלל ה הרז אולי בגלל ה לי?ק 1 אולי בגלל שלמוח דרכים משלו לה??ריא ןל?רח. ושמונה 27

30 AKOIMA BOGA, NALAZISE U DETALJIMA INEPRIJATELJU PRED VRATIMA U strujanju, u zujanju, u sumnji, u oskudnosti U odsjaju na staklu u kori jabuke u sjaju Bisera u zelenom Vezu u senci Bora u bebinoj šaci U dojci U dubini vode u magličastoj suznici oka U naopakoj vezi između osmeha i pogleda U poverenju u njega potpuno se odražava U beznadežnoj sumnji u plaču tela U pruženoj ruci U strujanju svetla što se probija kroz rupu I pada na ručicu i utapa se u ivicu ogrtača A ponekad je strog I tišina će takođe biti potpuna Može se jasno videti Da je Samsonova glava izgubljena u njezinom naručju Da su njeni nožni prsti naduvani Da su njeni nokti kratki i cmi Može se čuti kako se u mislima predao Ali Bog na njegovim leđima Još nije 28

31 אם יש אלהים שבדלת הוא מצוי בפרטי הפרטים ובאויב בפ?פוך?זמזום בפקפוק בצמצום ב?ךק הןכוכית?קלפת התפוח?נ^נוץ הפנינה?רקמה יךקה?צל הקמטים?כף התינוק בשד?עמק המלם בחכירות להמית העלן?קשר הפוך בין חיוך למבט באמון הנשקף ממנו מחליט בספק ביאוש ברתיעת הגוף ביד המו/ז?זת?זרם של אור הפיךץ אל הבור ןנרפל על :דית ןנ?לע?שולי הגלימה ולעתים?שהוא מריק ןהךממה גם היא מךיקת א?שר לךאות?ברור שראשו של שמשון אבוד?חיקה ש?הונוסיה )פוחות שצפךניה קצוצות ושחרות אפשר לשמע את מיהי מותר אך אלהים מצוי?גבו שעוד לא 29

32 TRANS FORMACIJA Najednom taksista stavi naočare Najednom ugledah njegov izlomljen profil Najednom meso postade duša Duša se pretvori u goluba Golub prhnu na planinu Tabor Planina Tabor se izdiže iz doline poput dojke Nedobijen nagon da očara čula. 30

33 טראנס פורמציה לפתע הךכיב נהג המונית את משקפיו לפתע ראיתי את פרופיל האבירות שלו לפתע חזיתי את הבשר הופר נפש את ה 3 פש הופקת יונה את היונה ממחאה להר תבור את הר תבור מרזרומם )ימו שד מעל לעמק את היאר הבלתי נתן לכבוש של לחוש. 31

34 PRIPREMAM SE N A VIKAN JE Sada vreme meri sat U obliku velikog okruglog časovnika A zvuk mu je poput Elektronske zmije Ps, ps, ps, ps Čitala sam u jednoj knjizi Petja Petja moja, draga moja A srce mi je drhtalo kao da sam čitala Rivka moja, draga moja Rivka. I setih se da smo udisale isti vazduh na stepeništu I ista nam je svetlost ulazila u sobu kroz romboidne betonske otvore Kao da smo bile deca proroka Ali ne kćeri proroka I ne od sina proroka Bile smo srećna deca u podnožju stepenica sa gumenom lutkom I žutim plastičnim tanjirom iz kog smo je hranile Zrak svetla nas je budio kao da je to bila Scena Mesijinog rođenja U uglu crkve u pomrčini su magarac i jagnje I beba i zvezda dugog repa iznad Ne mogu to drukčije napisati A ti ćeš moći rukom da oslikaš prazninu dan kasnije Utonuli prodoran pogled uperen u dno očiju tvoje sestre Delom znatiželja delom očaj Drhtanje u kolenima kad su ti javili 32

35 L לצעקה עצמי מכינה ןקךה שלי" של, ע?שו לןמן צו-ךה של שעון בית }תיבות גדול ןעגל וקולו הנךאה בלבד הוא קול הנחש האלקטרוני פס פס פס פס קו אתי?ס?ר אחד?ט:ה ן?סלי לבבי ךעדו?אלו קךאתי ך?קה שלי, ך?קה ןקרה שלי ןנןכךת שנשענו אותו ארד חךר מךו גות ןאותו אור חדר עלינו מפרזחי?טון מ?ינים?אלו ה?ינו ןלדרת של נביא אבל לא בנות של נביא ולא של?ן נביא היינו ;לרות??אשרות בחלקת מדרגה,??בת גומי ו?צלחת?ל?טיק ^רןבה ממנה האכלנו אותה ןק.ךן אור האיו ה /!לינו?מו הןתה זו?צנת הלדת משיח?פנת?נסיה אפלה עם וקמור ןטלה ןתינוק וכוכב עם זנב ארך מעל אינני ;כולה ל?תב זאת אהךת את הריק ביד המוטלת ביום שאדזךי התו?לי לציר!אוןז את המבט השקוע סמיך?קרקעית עיניה של אחותך יאוש רולקו סקךנות חלקו את פיק הבךכ?ם?שהודיעו לך 33

36 Da je prelepa tetka Lili mrtva Ili tek Mesečeve suze na leđima talasa u sumrak Da li ćeš moći da naslikaš da smo bile Male devojčice preživelih 34

37 קזדוךה לילי היפה מתה או?ןתם את דמעות היךח על גב גל עם ךךת יום התוכלי לציר את מה שה?ינו ילדות קטגות של נצולים 35

38 NIJANSE: MAJKA SA DETETOM Dete sa majkom A: Dete ne treba da zna da njegova majka više voli zemlju Dete ne treba da zna da njegova majka više voli smrt Dete ne treba da zna da njegova majka više voli Boga Dete nikako ne sme da zna da je njegovoj majci nešto Važnije od njega. Dete sa majkom B: Ako imaš dete ne smeš da ga povrediš Ne smeš da mu činiš ono što su radili tebi Ne smeš da gubiš strpljenje Tvoja je obaveza da štitiš njegovu nevinost kao da je cvet u polju A o svom životu da se pažljivo staraš kao kad rukom skrivaš plamen Ako imaš dete obaveza ti je da časno ostariš I umreš u trenu, tiho Dete sa majkom C: Uskoro bi sve izgledalo drukčije Deca neće stajati uplašeno u senci svojih otaca i neće vući za ruku majke posvećene svetom semenu Uskoro potonuće prašina i počeće jesen Uskoro će se ponovo vratiti kućama I polako ih ispuniti ljubavlju 36

39 ניואנסים : ילד עם אמא ילד עם אמא א' :לד לא צריך לדעת שאמא שלו מהדיפה את האדמה, עליו :לד לא צריך לדעת שאמא שלו מ^ךיפה את המ!ת, עליו :לד לא צריך לדעת שאמא 7 ^לר מהדיפה את האלהים, עליו?שום פנים :לד לא צריך לדעת שלאמא שלו :ש משהו יותר חשוב מ$נו. ילד עם אמא ב כי אם :ש לך :לד אסור לך לה?איב לו אסור לך ל^שות לו? 7 י" שעשו לך אסור לך לצאת מן הדעת חובה עללך להגן על עמימותו כאלו ה:תה 2 ךח נ?חד 3 שךה ועל ח::ך להגן?תךזבולה וןהירות?כף :ד??גועת על להבה אם :ש לך :לד חובה עללך להןדקן?כ?ד ראש ולמות?בוא העת?קול ךממה דקה ילד עם אמא גז עוד כמה :מים הכל ה:ה נךאה אחךת :לךים לא לו^יו נצבים???חךים?צל זקני אבות ולא נגררים?:ד אמהות שטופות!רע ק ךש עוד כמה :מים לה:ה האבק שוקע ן:ךזחיל הקזתו עוד כמה :מים יו<יו הבתים עו? 7 ךים שוב על??כונם ומרזמלאים אט אט?אוקבה 37

40 KOCKAŠEĆERA Mlad i ravnodušan mesec - duša Nad Pozorištem senke planina Kraj septembra Lišće je ovde na stranom mestu Tako lepo pre nego što umre Činimo gest kao kad želimo dobro svetu Rekvijem Za boje smrti Kao u pokvarenom filmu u bioskopu Vrti se stalno ista slika Htela bih da je postavim Tačno strogim pokretom Dostignem najveći fokus Izoštrim sočivo Ne pogrešim Ne umanjim Ne preuveličam Gledam to večno Uzdignem do magije Pretočim krv u slova Evo prst mog oca Čak ni kapilari ne uspevaju da prekinu 38

41 קוביית סוכר מרה קךמשי ו^זוה ^ש מעל תאקזרון צללי ההרים סוף ס?ט???ר העלים כאן במקום הזר מה כה יפים ל$ני מותם עושים ^קזטה קזל ז צון טוב לעולם דקויאם ^זלצ^עימות?מו? 9 ךט קולנוע??קלקל רצה שוב ןשו-ב אוהה?זמונה מיתי רוצה לזקק אותה לחק עד אכזריות בתאור בוןזנועה להגיע לפוקוס??רבי לצלילות??הלטת קזל ה^ךשה לא לזיף לא לה??עיט לא לה;זים להביט עד ל;צח להבלות אותה באוב להןךים דם באותיות הנה האץבע של אבי גם ניכ?י הדם לא??צליחים לטקזטש 39

42 Njegovo bledilo Nokat negovan veoma širok Beo je poput zamrznutog stakla Izrastao je u pravoj meri Preko mesa Nema šanse Kocka šećera je poslužena Kocka šećera Još parčić iseci Brzo i precizno Bez otapanja slatkog Usred dlana Na mestu gde je linija života prošla 40

43 את חן רונה הצפרן $טפחת ךחבה קאד לבנה?מו ש?זשה ביום?פור בולטת _רק במרה המכונה מעל לבשר אין ךכב קבית??בר??נחת קבית?זכר עוד ש?ךיר חחתך בוזטף ו?א 5 ן? 7 ך?ק שום }שרת??תו-קה לא תותר?א??צע כף היד במקום שקו החיים עבר 41

44 SLIKAREVAKĆI Danima sedi pored oca Golog lica Kao da mu kaže: Evo me, oče Pred tobom sam poput jabuke u činiji Kao hrizantema u udruženju hrizantema Ti si onaj koji me je stvorio Stvorio drukčije od onog što sam Dobro me pogledaj i videćeš Ona koja je počela kao smrdljiva kap U budućnosti će završiti kao prah i pepeo Da li ćeš uspeti da razotkriješ svoj užas Pronikao u mojim očima Da li ćeš uspeti da odabereš pravu boju Za slabu krv u venama Da li ćeš rukom izviti ugao usana Krivih baš kakve su tvoje? Pogledaj me dobro, oče. Onako kako me nikad nisi pogledao Onako kako me nikad više nećeš pogledati Naslikaj svoj odsjaj koji gmiže u mojoj suzi Oče moj Naslikaj me 42

45 בתו של הצייר ימים היא יוש?ת מול אביה פףה עירמים?או?ךת לו ה)ני אבי?נחת לפ;יך?תפוח בקערה?הךצית בא^רת חךציות אתה שבראת אותי?רא אותי בשנית ממה שאני הבט בי היטב וךאה את מי שהזחילה?טפה?רוחה ועתידה #מר?עפר וא?ר האם תאליח לזהות את האימה שלך נו??ת?עיני האם תאליח ל?חר את הצבע הנכון לרם הנהלש?כליו האם ^לה?!דר שךטוט זוית הפה המ^עקלת?די-ו-ק?שלך הבט בי היטב אבא?פי שלא הב?ת בי מעולם?פי שלא תביט בי יותר ציר את השתקפוקזך זוהלת?תוך ך?עתי אבי ציר אותי 43

46 DVE PESME 0ISUSU A. Suton na nebesima Nazareta Isuse, Isuse. Pre hiljadu devetsto pedeset godina Sigumo bih s tobom orala, bosa, divlja Devojčica zelenih očiju Smeđe planine Nazareta. Ljubila bih tvoje bolne oči Udisala dim spaljene balege u tvojoj kosi I vukla te za sobom sve do vrha brda I vikala, vikala: Isuse! Isuse! Vidi - krv na nebu B. Rana na stenovitoj planini Na vrhu vidim kako jašu poslednji zraci Isus se prizemljio bosonog, očiju uperenih u ponor Oštro kamenje ga čeka na kraju očajnog skoka. Sada, između Tel Adašim i Ganigara, Među iščezavajućim snopovima Vidim, njegove noge krvare u dolini. 44

47 שני שירים על ישוע א. ך??דומים בקזמי נאך ת ישו-ע :שוע לעני אלף הישע מאות!חמשי שנה?טח, ה?יתי חוךשת אהך, יחפה,?רועה ילדה עם עינלם :ךקות את הרי גארת החו מים. הליתי??נשקת את עיניך הךלוקות??ריחה את עשן הגללים הנגרפים בקזעךך ןסוה?ת אורזך אתי, כל הך ךך אל ראש הג?עה ןצועקת ןצועקת :שוע :שוע! תךאה - דם בשכ?לם ב. פצע בהר החצוב?ראשו אני רואה ךכו-ב?תוך קךנלם אחרונות את :שוע נןעץ יחף, עיניו קרועות לרזהום אל האבנים ה??הךדות המ??תינות לו?סוף הקפיצה הגואות. ע?שו בין תל עדשים ןגניגר?אלמות הנעלמות אני רואה, חליו שוקנתות?אךכ?ת הע??ק. 45

48 TIŠINA MOG OCA Tišina mog oca danju bila je samo privid Njegovi jecaji su cepali srca noću i ja Sam se ledila u svom krevetu. Jao devojčici koja vidi vojnike Tokom jenjavajućih jecaja njenog usnulog oca. Danju bi se užasna tišina skupljala u očevom srcu I odande izbijala noću u bujicama. U mraku su se njegovi jecaji prikradali kroz tesne hodnike Do mene Presecali me i prilegli u meni. * Meka je jutamja svetlost Kiša stoji u vazduhu. Osećam da će Gospodu prepuknuti srce kao srce mog mrtvog oca. 46

49 השקט של אבי השקט של אבי ביום, ה:ה דק למךאית אנחותיו קךעו את לב הלץלה ואני קפאתי על משכבי. אוי לה לילדה הרואה קלגסים לארך א^חתו הגוועת של אביה ה?שן. ביום היה שקט איים מאטבר?לבו של אבי ופרר ן לו משם קלו-חים קלוחים בלץלה. בחישף היו אנחותיו מקזת^נות לאו ך המ?ךחן הצר עד אלי ק?בק<ררת אותי ומשכיבות עאמץ?תוכי. אור הבקר ך?ה גשם תלו, באחר אני חוששת שלבו של אדני עומד ל?קע?לבו של אבי המת. 47

50 ŠIMBORSKIN PRSTEN Kosa joj je tanka poput paperja u pileta, osmeh na usnama nemoguće je oslikati Izborane oči poput čudne ptičje noge, pogled perine koja se vetri na prozoru. Ali ja, strepeća životinja u šumi, uzdrmana sam prizorom skromnog prstena s dragim kamenom Na reumatičnom prstu. Isti prsten, baš isti ima moja mama Kći njene domovine, kći njenog matemjeg jezika, njenog godišta. Da je ona bila moja majka, imala bih pravo na uvaženiji odnos onih koji kotrljaju njeno ime Kao da su u ustima imali smrznuta zma grožđa, a ona je još bila živa. Osuđena na spaljivanje u njenim sećanjima, s kojim se u noćima bori, na javi prepušta. SVRHACVETA Sad Kad se palma povija pod teretom urmi A polja suncokreta se već cme Kao da je vatra protutnjala njima Mazim glavu sinčića mog Tako meku, punu bodljica Duboko udišem čaroban miris Ekstaze I mislim kako cvet nema svrhe Osim ploda. 48

51 הטבעת של שימבורסקה שערה דק כ?לוכ?ת א?רוח, את החיוך שלשפתיה אי א?שר לצבע ק??טי העירם רןלי צפור פלאית, מבטה??ת מתאןרךת על חלון. אבל אני, חיה ךרוכה ביער, נלפתת למךאה טבעת. הלום צנועה על אצבעה אחחת השגתן. אותה טבעת,?דיוק אותה טבעת שש לאמי בת מולךתה, בת שפתה, בת גילה. לו היחה אמי הייתי זוכה?יחס מן 1 ךף מאלה הסגלגלים את שמה?פיהם?אלו היה ן 1 נבים קפואים ןהיא היתה עוד חיה. נדונה להשרף?!?חנותיה, נאבקת בם בלילות, נ?נעת להם תמים. ה 5 ךח ת?לית ע?שו?שהתמר כוךע תחת עמס התמר ישרות החמנית?בר שחתם?מו אש ע?ךה בם אני מל$?ת את ראשו הדר?ל?ר של?ני הקטן??ריחה בכל את הריח הג?לא של היחום ןחיש?ת על כף כי אין ת?לית ה?רח כי אם ה?ךי?לבד. 49

52

53 מיקה מילוסאווה פבלוביץ מסרבית: דינה קטן בן ציון

54 POJAVA Posle toliko življenja još ima nadu I u svemu traži smisao Iznenađena sam Nema logike OZBILJNAŽENA Prepoznajem igru sagorevanja i bežim na vreme Moje godine znaju da bljesak traje tren i slute opasnost da se dugo sećam Ja sam Ozbiljna Žena 52

55 תופעה אסרי כל כר הךבה חיים ן 1 ךץ>קוות ו-בכלקיחפש מקזמעות אני???תעת אין הגיון רצינית אשה אני??זהה את מקזחק מאכלת האש ובורחת 3 ז-מן קזנותי יוךעות כי??שך הניצוץ כהרף עץ ו-??שן 1 רות את הסכנה בז-כרון הג??שר זמן רב אני אשה ךצינית 53

56 KALKULACIJA Uz loto listić pitam se svaki put: Postoji li šansa da se dobije? Šta bi se izgubilo dobitkom? Uplaćujem, sitno Cena je nadanje KĆI, 3G. Želi daje pustim Može sama Zaustavljam korak Oslobađam ruku Mogu li ja? 54

57 חישוב עסכלכךטיס הןךלה אני שואלת את עאכ?י: סכי לזכות???ה עלול לל^ת לאבוד לזוכים? בפרוטות אני??של??ת את??חיר התקוה הבת, גיל 3 רוצה שאניח לה היא ץכ 1 לה לכוחות עאמה אני??אטה צעד??שקךרת את היד האם גם אני?כולה? 55

58 PRAVIMSE Pravim se da ne vidim punoću meseca dok šetam usvojeno kuče Pravim se da osećam samo zimu dok šetam i sebe odvojenu Pravim se da znam kuda se krećem dok mi štene sapliće noge Odbijam da delim njegovu radost Ne dam ojađenost sa kojom sam pošla Vratiću se ista 56

59 מעמידה פנים מהמידה פנים?מקןע>??ת ממךאה הלבנה?מלואה?צאתי לטיל עם ה?^ב ה??אמץ מהמידה פנים ^זאני חשה רק בקר?צאתי לטיל גם עם ע^מי ה???ךךת מ^מיךה פנים?יח עת לאן פני מו-עדות?^זה?לב ק 7 ס?סךאת?«יעדי??סך?ת קיהקזתתף בעליצותו לא מ 1 סךת על הברירות 7 ^לןתה אותי?צאתי?שובי לא חל?י שנוי 57

60 NEPOETIČNO Kada je teretnjak zatresao zidove i stakla Uplašila sam se Skočila Upalila svetlo Sociološki posmatrano to je prevoz robe Tehnički posmatrano mogući incident Psihološki trebalo bi da se sada smejem Ali, ne mogu jer se plašim Dok drhtim mrzim strah 58

61 לא פואטי?שהמשאית סקרידה?תלים קגר-גי רת נלהלתי קפץתי העליתי אור מהבט סוציולוגי הובלת?הורות מהבט ט?ני יתכן ארו-ע מהבט?סיכולוגי ע?שו הןה עלי לץחוק אבל איני??קזגלת כי אני??בהלת?לי רועדת שונאת את הפחד 59

62 VERTIKALA Oslonjena na Čoveka čekam Hrista U Hramu milozvučno odzvanja prisustvo Mase Lepo je stopiti se plivati u Zvuku Verujem Neopipljivom i odlazim u Reč Dodimuta Tišinom postvarujem se među Zvezdama I sasvim dobro vidim u Mraku 60

63 במאונך נשעןת על האך??צפה ק ישו-ע במקדש מתיקות??הךהךתבקהל הנגון? הממוסס מה נעים בץלילים לשחות אני מאכ?ינה במה שאינו בר משוש ופונה אל המלה מש^עה בי הךמכ?ה אני כ?תגשכ?ת בינות לכוכבים ןרואה היטב בחשכה 61

64 VASKO Melodije Belutak i Nepočin polje po krvi kao molitva srca Iako se vremena smenjuju i odjek je uvek drugačiji one su zvuci prepoznavanja To Vasko neprestano po nepočin polju kotrlja belutke 62

65 ה 1 י?קו מבינות הנציץ ו %7 ךה אי מנוח בך?מו הקנפלה 7 ^בלב אף שהזמנים משתנים ןההד תמיד שונה אלה הצלילים ה^כךים 91 קו?לי סךף $כךךר }ציצים 1 ף^זךה אי מנוח 63

66 MOJEZEMLJE *SFRJ... *SRJ... *SCG... *RS... Kada je počelo razaranje jasno sam videla spiralu zla Ostani normalna pomislih Na vrata, prozore, odžake Na sve otvore kuće i uma postavi Deset zapovesti Klasike Ironiju Istorijski to je samo tren Ljudski čitav život Civilizacijski propast *SFRJ - Socijalistička federativna republika Jugoslavija *SRJ - Savezna republika Jugoslavija *SCG - Državna zajednica Srbija i Cma Gora *RS - Republika Srbija 64

67 L ארצותי SFRJ... SRJ... SCG... RS *... משהחלה ההךפרקוח ראיתי לכחד את עקמת הרע השאח שפרה חשלתי בן לתות, בחלונות, באן בות לכל הציבי?חחי הבית את ן 1 שךת הדברות את הקלסיקה את האירוניה מלחינה היסטורית הךף עץ מלחינה אנושית חיים ולזלואם מלחינה ציבילקאיונית סרבן ןהוחבונה SFRJ -ראשי תיבות של המדינה כשנקראה בשם הרפובליקה הסוציאליסטית הפדרטיבית יוגוסלביה - SRJ ראשי התיבות של שם המדינה כשנקראה בשם הרפובליקה המאוחדת יוגוסלביה - SCG ראשי תיבות האיחוד המדיני של סרביה ומונטנגרו - RS ראשי התיבות של רפובליקה סרביה )כפי שנותר בסוף."( 65

68 GOVORTELA Ne govorimo o telu dok živi Živi se Kada se promeni odnos bola i užitka počne i deljenje na telesno i ono drugo Kao, drugo je važno Pošteno bi bilo da ne upadnem u tu zamku PAD Modrice na kolenima Vidljivi tragovi pada u očaj Ustala sam Rutinski mažem samo kolena 66

69 דבר הגוף לא }! בר על הגוף?שהוא חי??גדולים חי-ים?ש??שתןה היחס בין ה?אב לע#??וזחילה גם החלקה לגופני ולאחר?אלו האחר נטשב מן הראו שלא <ןכנס למלכךת הזו נפילה סימנים?סלים על הבךכ?ם נכרים עקבות השקיעה ביאוש ק??תי בקזנועה??חלת מורטת כ?שחה רק על סבךכים 67

70 KĆI, 14 G. Plače Tešim je Ne zna da zajedno bolujemo Ona prvu ja poslednju ljubav SAŠA Svako bi trebalo da ima Sašu Kada sam patila zvao me je svaki dan Da mi peva Da mi čita horoskop Da ispriča vic Vraćao me iz beznađa u trivijalno Gurao u stvamost Uspevaoje I ja sam bila Saši Saša Svakome je potreban Saša 68

71 גיל הבת, 14 היא בוכה אני?מלות גחמה אינה יודעת כי קזתינו יחד כואבות היא את הראשונה אני אקבה אחרונה סשה כל אחד צריך ^ ק:ה לו סשה?שסבלתי הקזקשר?כל יום לשיר לי לקרא את ההורוסקופ לספר?דיחה סרזזיר אותי מן האבדון אל הקזךיךאלי דחף אל היציאות ןהאליח גם אני הייתי סשה לסשה כל אחד זקוק לסשה 69

72 KUHINJA Moja sveska recepata alhemija mirisa, ukusa, užitka Svaka strana novo, autentično, slatko, pitko Drži pažnju, zavodi, zrači Dakle, literatura. Kuvam sve češće uz osećanje radosti, otkrića i prosvetljenja Kada sam spoznavala Platona, Hegela, Boga, Sebe bilo je isto Vreme je da prebacim biblioteku u kuhinju 70

73 המטבח חו;ךת המךשמים שלי אלכי???ה שלחחות, קזעמים,?קנאות כל עמוד חדש, אותנטי, מתוק, לךו?ה??עוךו ע??ן,??פתה, קורן אם כך, ס?רו-ת אני??כשלת??תר תכיפות שמחה לגלות ןלךכש דעת?שהתוד^תי לאפלטון, ה^ל, אלהים, העאכ?י ה?ה אותו הדבר הגיע הןמן להגביר את הס?ך?ה לתתבח 71

74 KĆI, 17G. Između njene i moje sobe: tehno zvuk, bes bez porekla, ne-red, ne-rad, euforija, telo u traganju za objektom sa jezikom... Razmičem jedno po jedno, otvaram vrata, a ona kaže: ti! Ja ću biti mama kao Zatvaram vrata. 72

75 הבת, גיל 17 בין חךךהלךוךךי: ט?נו-צליל, זעם?אין יסוד,?אין סךר,?אין ן 4 בוךה, אופוךה, הגוף?חפוש אחר "או?יקט עם שפה"... אני מ?ךיךה אחד לאחד, פותחת את הךלת,!היא אומךת: "אריה אמא כמוך!" אני סוגךת את הךלת. 73

76 DEDAIOTAC Deda je bio vojnik Borac četrdeset prve U miru nosilac ordenja I sebe časnog Čuvam te značke I pištolj i portret Odem i do Aleje zaslužnih Otac je bio takav da je dobio Orden zasluga za narod Od mene ima za očinstvo i dobrotu Njegovo sve čuvam Živimo 74

77 ואבא סבא סבא היה חיל לוחם שנת אךבעים ןאחת בימי שלום נושא אותות האטינו-ת ןאת עצמו?אדם ראוי להוקרה אני נוארת את האותות עם האקדח ןציור ךיוקנו פוקךת גם את שדרת א)שי השם כזה ה?ה אבא שקבל מהעם אות האטינות על מסירותו וממני על אבהותו ןטו-ב לבו אני נואךת כל מה שרדה שלו אנחנו חיים 75

78 Prva bomba razorila je nevericu Druga donela strah Treća spoznaju o zlu i nemoći U podrumu sati očaja i zagrljeno dete U svitanje rutinsko šminkanje za radni dan Autobus na vreme Gužva i ljudi kao juče Srbija 76

79 ה^צצה הראשונה שמה קץ לקשי קיהאמין ה'שדהעוךךה פחד השלישית את המודעות לרע וקירזסר האונים במךתף קזעות היאוש ןהי;>ד שמחבקים?השכמת הבקר שגרת האפור ביציאה קייום עבוד ה האוטובוס מגיעWן דחק ןהאנשים כמו אתמול 77

80 KĆI, 18 G. Razgovaramo Dugo i često Bira teme Misli Sa njom moja sećanja su živa Nisu biografija KUPOVINA Kupiću psa Kupiću ljubav Ništa od čekanja nadanja, traženja Postaću kučkar Svi oni mašu repićem Valjda će i meni da izraste Ličiću i ja na svog psa 78

81 הבת, גיל 18 אנחנו?זהירות??משכרת ולעתים קרובות היא בוחךת נושאים מחשכות עמה הארונות שלי חיים הם לא ביוג_ר?:ה רכש אךכש לי כלב או כשאחכה אין תכלית לתק!ה, לחפוש אחפירלבנגלת כלב כלם כזכ^כשים בןגכגב כגן אה שגם לי?ץמח אן מה גם אני לכלב שלי 79

82 TAVAN-KUĆA Sve se teže penjem Pazim da ne padnem Tu imam pogled s visine Cisto nebo iznad Ne menjam, ne prodajem Ne odustajem Kad dođe vreme Ne silazim KĆI, 19 G. Vidi se otac je u njoj Seme, priroda, geni... Tu se ne može ništa To je ona Moram da živim sa tim I ne zaboravim da sam ga volela 80

83 גג דירת קשי הולך ןגדל ל^לות 3 מךךגות נןקרת^לאלפל פה נתן לי מבט מגבה שמל זכים מעל לא מקליפה, לא מובךת לא 1$ תךת }בוא העת לא יו.ךךת הבת,גיל 19 רואים אביה }תוכה הזךע, ה$בע, הןנים... פה אין מה ל^שות זאת היא נגזר עלי לקיות עם זה ןלא לקזכח ^אהקתי אותו 81

84 BOJIMSE neću stići da pronađem i otkačim petlju koja me drži neću poleteti neću omirisati nebo neću se odgravitirati voleće me i hteti da zadrže zavoleću i ja privid smisla A lepo se opirem svih ovih godina 82

85 חוששת שלא א?פיק לגלות ולנתק את טקשר טאוחז בי לא א??ךיא לא אריח את השמל לא א^בר על כוח הג ביךה אטבואותי ףן צו לעכב בנ 1 ךי גם אני א^חיל לאהב את אשלית המשמעות 1 טךי כל השנים האלה הרזגונ^תי!פה כל כך 83

86 POTOP Povređuje me svaki pljusak To neobuzdano nadiranj e Padanje po meni Udarci kap po kap Kvasi Bije u oči Teče pločnicima Prekriva rupe Mogu da se udavim U najplićoj bari 84

87 מבול כל גשם זלעפות פוגע בי הגאות הבלתי?זן 7 גת נתר עלי כל טפה מכה מךטיב מץליף על העינ?ם נגר על המךרכות מציף בורות $ני :כולה לפזבע בבצה?זכי ךדו-ךה 85

88 CISTINA I stigle me te neme godine I praznine su me stigle Isterale na čistinu Udahnula sam Ne treba mi ogledalo Nema kajanja KĆI, 22 G. Oduvek smo umele da se čujemo i vidimo Sada su meme jedinice treptaj i tišina Između suština 86

89 עד היסוד ןהן הגיעו השנים האדמות הגיעו גם הגללים הריקים אלצו ל.ךךת ליסודות שא^תי אויר אין לי צךף בן אי אין וקו טה גיל הבת 22 תמיד ןך 1 \נו להדבר ולהתראות כיום אמות המרה הן ך$ת ו-ךממה שביו המאיות 87

90 OBLUTAK, realno Kotrlja se Uglačan datostima Loman u svim tačkama svoje zaobljenosti Klizav na dodir Lako pokretljiv Uklopiv u kontekst Lep A kamen 88

91 חלוק-אבן, במציאות מתגלגל ק?לטש בנתוניו שביר ע^לוליותו?כל^קדות חלק למגע קל תנועה יד כשירלהקזתלב בהקשר ;פה מראה אבל א;ן 89

92 BRZINA Leti mi misao Brža je od nogu što žure Ubrzavam I jasno vidim gde ću se spotaći i pasti Trčim Moram i to da vidim KĆI, 23 G. Njen prvi bol mene je boleo više Znala sam, počinje A sada znam da mene ne prolaze Njeni bolovi 90

93 מהירות מסש?תי פורסת??היו ה מחלי ס??מקרות אני קזאיצה ןרואה?ברור איפה אתקל ]אפל א 1 י ךצה גם את 1 ה חיבת לן אות הבת,גיל 23 ה?אב הך אשון לי כאב יותר שלה יד^תי, זו הרזחלה כיום אבי יודעת הניאכים שלה לא עו?ךים לי 91

94 PRETAPANJE Da samo jedemo i praznimo se polno se privlačimo i množimo mislimo da mislimo putujemo u neznano sa strahom Ne prihvatam Odavno znam da smo igra svetlosti Ona nas rađa menja, pretapa Beskraj je njena mera Slutim svoj novi oblik Ovaj se isijao, izmiče Između svetlosti i mene sada ništa nije u mraku Čekam pretapanje 92

95 התמרה שאנו רק או?לים ובזתתקנים נושכים מינית ומתרבים חובבים שחושבים נעים באימה לעכו הטמיר אי^ני??קבלת ןה כ??בר :רוע לי שאנחנו כ?שחק האור הוא היולד אותנו ה??שנה, המךןכ?יר אינסוף הוא אמת הפ?דה שלו אני כ?שעךת את?ני ךמותי החדשה הנוכחית??אכךת ברק, חוכ?קת בין האור לביני אין עקשו דבר השרוי בחשך אצפה להחמרה 93

96 DINA KATAN BEN-CIJON SA HEBREJSKOG PREVELA ŽENILEBL

97 דינה קטן בן ציון

98 JEZIK Sve o čemu mislim i šta delam - jezik. Moja podeljena ljubav za predanost i supamištvo - jezik. Blizina čačkalica, soli i bibera i kriške ražanog hleba - jezik. Presek misli i mesa osećanja, milost reči koje svetle iz mraka haosa u vrtlogu duše - jezik. 96

99 שפה כל מה ש^ני חו 3$ ת ןעושה שפה אחבתי החצויה בךבקות וביךיבות, שפה קזכנות קיסמי והרוסות לס שפה שנים, סלח חי, ופלפל חתוך המקשבה ו פשר התש חסד מלים לאירוח מח^זך תהו במעךבלת ה^פש, שפה 97

100 PORODIČNANEGA Ono što ne izlazi na površinu živi u dubinama, gnjura, pa isplivava da uzme dah. I to je put da se oživi tema urezana u ratnu kategoriju. Da čovek razume čoveka. Da se navikne, da sluša, da čuje, da povede razgovor, da pregovara, vatra da razume vodu, voda da posluša kamen, da se kamen sporazume s vetrom, da se vetar navikne na metal, da ljubav sklopi sporazum sa neprijateljstvom, mrtvac da prema živom reaguje, a da živ to i čuje. 98

101 טיפול משפחתי מה ^זאינר עולה על?ני ה^וטח חי במעמקים, צולל ןגח לקחת ןשימה. גם זו ךךןד להנחיות, סומה קזבועה?סוג המלחמה. להבין 1 ה את ןה. להקזכין. להקשיב. ל^זמע, להדבר, להשוות הקזכמים. האש תבין את המ?ם, המ?ם?קשיבו לא?ן, האבן תדבר עם הרוח. הרודן ת?כין עם המסכת. אןזבה ת^זה קקזכם עם האיבה. המת יגיב אל החי ןהחי ^ 1 מע. 99

102 DETEEGZILA, Govorili su ti tečan kineski, blistav i sjajan, temeljit i jedar. Sve rane su bile i zalečile se kao da ih nikad nije bilo. Deca brzo shvataju, brzo uče kineski. Srce si iskrivila, oči izopačila, a lica više nema. Ali kojim jezikom si mogla da govoriš među vrednim i mudrim Kinezima? Srce ti je puno zahvalnosti za tvoj roman na tečnom kineskom. 100

103 ילדת גולה, 1945 הם ד?רו אליך סינית ךהוטה,??אירה ומוצקת. כל הפצעים היו?לא-היו. ילדים??הירי?!פיסה לו??ךים כ?הר סינית. את לבך לכסנת, עוית את עינ?ך, ופניך לא היו לך עוד. אך?איזו שפה :כלת לדבר בין סינים חרוצים נבוני-דבר? לבך מלא תודה על הרו??ן שלך, בסינית,רהוטה. 101

104 MESTO Želeti svom snagom svojom da budeš ovde i uvek, na mestu nečeg drugog, a ono mesto deo je ovoga ovde, kao što je duh vetra deo jezika stabla. ISKUSTVO U trenucima bolnog rastanka trudim se da uhvatim poruke koje čuje jedino deblo stabla opterećeno sećanjima kao britki vrh otpalog pera iz krila ptice letilice, kojim su očevi otaca mojih pisali strofe napuštene molitve. 102

105 מקום לךצות בכל??ארך לדזיות כאן ןךו?ןיד,??קום האחרות. ןהמקום ההוא חלק מכאן, )ימו שהרוח חלק משפת העץ. ניסיון?חעי?אבהנכוק אני??גסה לקלט שדרים שפנים ה^זע לבדו שומע, טעון זקך י דברים, )ימו חד נוצה נושךת??כנף עוף פורח, שאבות אבותי כרובו בה?סוקי יופלה??שלחים. 103

106 IGRAČKE DETINJSTVA Duh je tvoj u mome, nona Dona, pomalo Ka undka gospo španske krvi prosute po pepelu Aušvica. Možda sam bila malo uzdržana, možda smetena, te nismo popričale još jednom od srca srcu. No kako se govori s prahom koji gori? (Kakav je poslednjeg časa bol? Kuda su te vodile misli, patnje gladi i sve ostalo, na kom si jeziku vratila svoju dušu Stvoritelju ništavila? Na nemačkom ili srpskom, a možda, kerida mia, španske romanse rečima? Po svoj prilici ti je vreme isteklo u Šema Jisrael! ) Fotografije neke, uspomene na slatko šuštanje ogromnih kesica slatkiša, na Tu-bišvat, praznik mladih stabljika, prestrašen pogled sa zadnje slike (godine četrdeset prve), i mali ključ od ormana s lutkama, koji si običavala da skriješ od mene kad ne bih sredila kutić svojih igračaka po shvatanju tvoga sveta. Tvoje su mi ime kasnije pominjali, oprezni, s bolom i poštovanjem. Živela si život neki čudan u meni, bako moja, ponekad sam očekivala dolazak tvoj, bila si mi dimni stub moj, a ja tvoj Honi-čudotvorac što krugove oko sebe crta. 104

107 סבתי משונים, חיית בי חיים רוחך?רוחי, ס?תא דעה, $ביךה או??רוהו)גרית?מקצת של גולת?פרד?ע?רות אישכ^ציים. ואני?ר;סה ואיל,?ש?שת, הן לא ק!?נו עוד שיחה מלב אל לב. איך אך?ר עם עפר בוער? )?אב הךגעים האחרונים, לאן פנו מחשבותלך, גם?סו_רי הרעב וכר,?איזו שפה הס 1 ך? נשמתך למרא-אלן?לשון גךמנים או?שפת סךבים, ןאולי, קךיךה-מ:ה?מלות רומנסה?פרדית? קרוב לודאי שהןמן האוזל תם עקתם? שמע ישראל,(. תצלומים אחךים, ז?ר שקיקי-ן 1 נק של מגדנות, רשרוש מתוק?ט ו?שבט, מבטך ה?בהל באמונה הא?דונה )שנת אךבעים-ןאחת(, גם מ?תח קט לארון ה?בות, אשר נהגת להק?יא מפני,?שלא הקפךתי לסדר את פנת צעצועי, לפי?שגי עולמך. את שמך הזכירו אחר כך, מסרים ב?אב, ו?יךאת הכבוד. חיית בי חיים?שנים, סכתי. לפעמים חכיתי לבואך. היית עמוד העשן שלי, ואני חוני ה?עגל שלך. בגן תי ואני?בינה קצת יותר: עולם ו?לואו. כמה אני??י?ת לו? 105

108 MUDROST STABLA A. Ponekad na baku svoju mislim. Baka moja, Dona iz Levijevog doma udata za Simona Katana i svoje mi ime dala. Baka moja iz Levijevog doma nije visoka bila, ali uspravna na način koji joj je izdizao stas. Sa slike posmatra me, jasan pogled, postojan, zrači iz nje razboritost. Da li je, pitam ja, (njen obraz uz moj detinji) bila dalekovida, baka moja, koja me u zagrljaju drži? Dok sam još beba bila podučavala me je kako da izgovaram molitvu dnevnu: mojim, Dok sam još malena, u mladim danima pouči me, Bože, da sve Ijude volim! U njenom beležniku, između izreka i saveta, između utisaka i recepata, zabeležila je crvenim mastilom i štampanim slovima: Rugati se čoveku i goniti čitav narod zbog njegovih osobina - 106

109 חכמת העץ א. סבתי, דונה לבית לוי שנשאה לשמעון קטן הבחילה לי את שמה. היא לא הןתה גבוהת קומה, אלא זקופה?אפן שהאמיר את קומתה. מן הוזמונה נבט אלי מבט בהיר, מפיק רזבונה. עד היכן, אני שואלת )לה?ה אל הי*? התינקת( הךחיקה סבתי ךאות???גקותי ל? 7 ךה את לשוני גסה של רזפלת ןחיד יומית בלשון "?עוךני קטנה ו?שחר ןמי, לנן?ךני את?ני האד לאהב, אלה,!"?מקבךתה, בין עצות ומ?תמים, רשמה בךיו אדם!?אותיות?תיבה-תמה: "ללעג לבן אז ם ןלן דף עם שלם?גלל זהותו, זה מעשה נ?שע, הלא כך כתב ג?יאם,?ס?רו "נתן החכם!" היא שלטה היטב בשפתם ולא תארה לעאמה שהם מדגלים להאשים את אי-ומי הפיהךר. כאשר צ?תה מן המךפסת??לישת גיסותיהם, א?ןךה: "אלו רק הבינו שאוזנו, הןהוךים, לא..." עכשו היא מהות של זכרון 1 אני ענף תוהה על גזע ןדאיותיה. 107

110 zločin je to. Tako reče Lesingov mudri Natan! Vladala je njihovim jezikom i kulturom i nije ni pomišljala da su sposobni da ostvare pretnje vođe svoga, Firera. Kad je posmatrala sa balkona svoga ulazak njegovih trupa u njen grad reklaje: nismo... Da su samo shvatili da mi, Jevreji, Sada je ona samo sećanje, a ja grana lutalica na stablu njenih izvesnosti. Ima li čega između moje dece i tebe, bako moja? Ima li čega u tom kriku ćutanja? I šta između mene i lekcije iz tvojih knjiga? I šta se događa sada u tvome lepom gradu Sarajevu? I ima li nagrade za medeni rad? Tvoja ponosna mudrost, bako, gde je sada? B. Mnogo godina posle toga, kad se vratila nije, kao da sam je čula da lebdi s povetarcem na nebu, nadala se da je tajno ona sa mnom bila, da joj se ništa loše dogodilo nije, nego nam se nekako izgubila i jednoga dana će se tako i vratiti ponosna i uspravna. 108

111 מה בין ןלדי ובינך, סבתי, באתיקה הצועקת הזאת, מה ביני ובין לקח?פחך? מה קוךה ע?שו לעיךך היפה, סחבו? קש שכר "לעבודת הדבש? ח?מתך הזקופה, סבתי, היכן היא? ב. שנים אחר כך הליתי קשובה אליה בין מ^זבי רוחות, קוקוה שבנקזתר היא אתי, שלא אנה לה הרע ההוא. משלום א?ךה שן עלם אפלו מ??רום האויר המתנשא מעל א 0 זןיץ היא מבקיעה אלי לךגעים, הס?תא ה?ךטית העשנה שלי.?שדסקו אותה אל תא ההנק, ךץח 1 חלק מן האקבה שהןתה?ח ר האעשר?לב י.לדה אחת ש?אלו הךכיבו על עיניה משקפים?הי עושה. 109

112 NEKODRUGI Kako je biti Neko drugi Lepa žena, na primer Visoka, vitka, Graciozna, smirena Daleka od mizeme niskosti, Od mišjeg stanja dece onoga rata Žena čije lice ozaruje tajanstven osmeh, u čijem se sećanju budi noćni šapat svojim slatkim porukama u pritajenoj toploti koja tiho sagoreva u njenom telu A tek sloboda kretanja! Kako je biti Mitsko tkivo Prepevala Milosava Pavlović 110

113 מישהי אחרת לחיות 1 ה איך מישהי אערת אשה?פה,? 1 משל, גבוהה, דקת גו,,nnw עוחה, ךחוקה מן הסמיכות הןקחפה, מתקזמגת עוברית של?>ךי המלחמה ההיא. אשה שפףה נצתים בסימק חשאי, שאולי לוקשי הל?לה מרזח?כים?זכרונה במסרים מתוקים, מאפלולית החם העומם בלשךה - ןאיזו חרות הליכות! איך זה לחיות )ימו רקמה אגךית 111

114 VREMENAUNAMA Videla sam ga kako sklapa oči, za navek. Kako se veli: priključio se svojim precima. Pomisao o onome ispod mermera što obmanjuje blagošću slova približava me njima. On je sad mlad, kao dete rođeno u starih roditelja, bliži no ostali. Dok ne stignem do njega. Mermer pokoja njegovog boravišta u gradu bele tišine razdvaja kao epidermis od koraka njegovih predaka izgnanih odavde do Toleda, Kordove ili Granade. Protiv svoje volje potucali su se odande drumovima krcatim razbojnicima dolazeći u Sarajevo. U mladosti dopao u nemačko ropstvo, a po povratku u rodni mu grad sreli su ga praznina i izdaja. Urođena odanost pretvorila ga je u praktičnog cionistu. Po svojoj prirodi čovek koji gradi i popravlja bio je u svetu gde se mnoge stvari kvare, gde su ljudi skloni uništavanju svetova. On je remonter u duši, govorili smo uz neskrivenu simpatiju, koji pouzdano popravlja ovaj svet i kao nekim čudom ukroćuje haos. Ja sam rezultat ljubavi njegove, njegov plod. Da li sam ga ikad razumela do kraja? Njegova smrt mi se još nije približila. 112

115 זמנים בתוכנו ךאיתי אותו עוצם את עיניו.? 1 תמיד.?ש אוגרים, נאסף אל אבותיו. המוזשבה על מה שמתחת לשלש המ? 1 עה?.רכות האותיות מקך?ת אותי אליהם. הוא הצעיר ע?שו, מעי 131 זקונים, קרוב מ?לם. עד שאגיע?דן כי אליו. שיש משכנו?עיר הךממה הלבנה מ?ךיד כמו אפיךךמיס בין מאעדו ובין צעד אבות אבותיו בגלותם מכאן עד טולדו, קוךדובה או גרנךה.?על-כךחם נךז ו גם משם?ךו כים??לפטמות בואכה סריבו.??הרותו נש?ה?ידי נךמנים ו-?שובו אל עיר הלךתו קךמה את פניו ריקה ובוגך נית.?דך כו ה? 7 סוךה נן 1 שה מאז ציוני מ? 1 שי. מטבע 3 ךיתו בונה ו קזשפץ ה?ה?עולם שבו ךברים רבים מקקלקלים!אנשים נוטים? הקריב עולמות. שפואניק?נ?שו, הלינו אוק?ךים?ח?ה לא?ןק $1 ךת, שאתחזק את העולם?נאמנות ומקליא בית*? תהו. אני?רי אקבתו ןיוצאת וקלציו. האם?ךךתי אי פעם לסוף ד 1,נתו? מותו עוד לא קרב אלי. 113

116 STARISUSED 1. Stari sused Stari sused u njegovoj bašti ruža. Mala kuća, druga žena, bolesna, gunđalica i uspomene. Imao je sina, bilo je prvih radosti i bilo je predvoija smrti. Asada kuća mala, kako rekoh, i drvo oraha granato uzdiže se, i mango i avokado i breskve, pa čak i stabljike kafe. Ali astma teška, teško je disati na ovom svetu. Kad ostarimo, govorio je, vec bas nista ne vredi. Stari sused jednom dnevno, jednom dvodnevno, već prema snazi i drugim okolnostima obrađuje svoju baštu, malo okopava, malo čupa korov ili suvo šuštavo lišće manga gura na gomilu, pali šibicu i spaljuje. 114

117 השכן הזקן לנשמת יוסף קניגר א. השכן הזקן השכן הזקן?גנת ה!ךךים $לו. בלת קטן, אשה ק 1 מה חולה מקזריסנית חקרונות. ה:ה בן, הןתה ח??ךת הךאשונה לו!היו חאתת המות. ןע?שו כלת קט, כאמור,!עץ אגוז מ^ניף מקזנשא, גם מ;גו!אבוקדו ואפךסק!אפילו קזתילי קפה. אבל קשה האקזקזמה, קשה האשימה בעולם הןה. ז,?ש??ןךקנים," הוא אומר, "?בר שום ךבר לאשרם." השכן הזקן אחת ליום, אחת ליומלם, לפי כוחו, לפי }סבות אחרות,??טפח את גנתו, קצת עודר בה, קצת ;!שבים??נכש, או %לי ב??גר ןבשים?סך שים ל^ך??ה גורף, כ?ךליק בג?רור ןשורף. 115

118 2. Drvo u susedstvu Drvo u vrtu suseda, preminulog davno, daje svoj plod zeleni. Uz njegovo stablo debelo i ogolelo teško je pentrati se, a mi više nismo deca. Gore su mu grane pune nanizanih đerdana avokada u blistavilu zamagljenog zelenila. Jednom mi je sused pokazao kako koštice drhtaj služi kao znak zrelosti ploda. A gde je on sada? Sezona je u jeku, ptice traže sebi hranu i kljucaju zelene plodove na visini. Grane manga su tu blizu, deli nas samo mala ograda da obeleži među. Ponekad njegov plod pada u našu baštu, Taman, sazreo, s ukusom oraha mekog nađe se na našoj trpezi, pored plodova iz naše bašte, kao onih dalekih dana kada bi pokucao na naša vrata, punih ruku hranljivog zelenog ploda avokada, ponekad činiju oraha. 116

119 ב. עץ השכן העץ ש?גן השכן 1 ה המת מכבר, נותן מפך יו הירק. על גזעו העבת החשוף קשה לטפס 1 אנךונו כבר לא ןלךים. ממעל ענפים עומסים אגלי אבוקדו בבהק :רק א?לולי. פעם הךאה לי איך חךצן משקשק??שמש אות ןסימן לבשלות ה?ךי. עכשו אני לא יוךעת איפה הוא. והעונה בעצומה. צ ךים??בקשות להן מזרן ובנקרות בתוך ה:רק, ב??רו??ים. $עינו?זמוכים, דק ש?כת גדר קלה מ 9 ךיךה? 1 סמן את הגבולי, 1 ל 9 ע??ים פךיו?גננו צונח, כהה אפל???שיל בטעם אגוז _רך, עולה על שלחננו לצד?ח העץ אשר בגן שלנו,?מו ב:?? ם שה:ה נוקש בדלת, ו?:דו העדי ה:רק המזין, או מנגו ב?תוק??זן אחר, ןל?ע??ים קערת אגוזים. 117

120 KROŠNJA DRVETA MANGO, MESECASIVANA Jožiju Kraj ptice koja poleće kao minđuše svetlucave klate se njegovi slatki plodovi. U darežljivoj godini mnogi ne uspevaju da sazre. Neka pritajena snaga otkida ih odjednom iz tišine uporišta, grane zadrhte, lišće zašušti, bučni udarac o zemlju i jamica puna nedozrelog otpada majušnog. A u visinama, do kuda dopire pogled, klate se plodovi svetli na kratkoj peteljci. Visina nikad nije stvar koja se sama po sebi razume. Duša mi saoseća. 118

121 צמרת המנגו, בסיוון ליוזיי קרוב לצפור מסעודת כרגילים?הירי גון מךןנ^עים פרותיו המתוקים.?שגה ]ךיבה ך?ים איגם זוכים לס?שיל. כוח טמיר מתיק אותם לפתע משלות מאחזם, החנפים נךעדים, עלים רועשים, קולות הוזבטה בקרקע, ו?ןלא ה^מה ג?ל אגלי ה?ךי הזעיר. ו-ב??רומים ש?סשג העלן מטלטלים פרות מ?היקים על מאחז ג?עול קצר. הגבה לעולם איגגו ך?ר מובן מאליו. נ?שי נ^נית. 119

122 CASISTORIJE NA UNIVERZITETU Da se protegnem prema svim osvetljenim oknima - toj čudnoj zloj a slatkoj svetlosti. Na poprištu reči strah se učeni izbavlja. Pažljivo slušam. Kao šuštavi listić jablana oštrim drevni pogled ka Potopu, ka Kovčegu. Moje izbledelo sećanje po mozaiku tupka. Zakon igre u paučini zakona. O, vojske ratujuće, o, svi dani, granice, zemlje, snovi, o, o, vaša putovanja, argumenti vaši, o, o, kraljeve budne oči na njegovoj i krv naša na našoj glavi. Blago nama, svetlo u oknu. Blagosloveni putevi naši kojima ćemo se zaljubljeni izgubiti. 120

123 שיעור בהיסטוריה באוניברסיטה להקרע אל כל החלונות המוארים - רע לה?ליא ומתוק האור.?גב המלים ו^מד הפחד נ^אל. קשובה. בעלה צ?צפה??א.ושת מבט קךמוני לוטשת אל המבול, ןהתבה. ז?רוני הנדף פסיפס??רצד. חק המשחק בקוף, סקיו. הו, הצבאות נלחמים הו, כל הימים, הגבולות, האז מה, החלומות הו, הו, מקזעותיכם, טעוניבם, הו, הו, עיני ה??לך?ראשו ןז מנו?ראשנו. אשך נו האור בחלון. אשינו ךרכים ש?^ן??אהבים לאבוד נלך. 121

124 OSEĆANJE I tada iznenadna blizina kao erozija kad joj vreme nije, van svih programa, izvan kuće, u unutrašnjosti utehe. U radnji igračaka prazne su mi ruke, ali u lavi visoke peći moj je put skoro jasan. UPRIČAMA U lepoj priči, poželjnoj, dostojnoj, maskirala se kraljica u robinju, a kralj izgubio skupoceno žezlo. Ima u tom naizgledu varki. U drugoj priči bilo je stvari lepih, zdrobljenih, pritajenih kao cvetanje čija je podloga u pepelu. 122

125 רגש ןקן בה פתאומית?מו סחף מחוץ לעונה, מחוץ לכל תכנית, מחוץ לבית ובתוך הנחמה. בקנות הצעצועים ידי ו יקות אבל?תוך לבת הכור דךכי כ??עט נהירה. בסיפורים בספור ה:?ה, הנחשק, הךאוי, הךזח?שה המלכה לש?חה, ל$לך אבד שךביט :קר. חזות יש בה?די להקזעות. בספור האחר היו ךבךים :פים,??פ 1 ךךים ו^תסחים?מו?ריחה שיסודה?עפר. 123

126 ZAJEDNIČKA SOBA Kada bismo imali Zajedničku sobu Na prozor bih obesila svetlu zavesu, a na krevet prostrla pokrivač ugodan, lagan Ponekad, tiho osmehnula bih se. Mogla bih beskrajno da volim pokrete njegovih ruku koje pronalaze mekane odgovore na teške sumnje, njegovu neobičnu smirenost kad spokoj postaje prisutan na način njegovog drhtaja. Prepevala Milosava Pavlović 124

127 ו 9 חדר משותף אלו ה:ה לנו קדר סשתף, על החלון הץיתי תולה חלון בהיר, ןעל המטה פו.ךשת כסוי נוח, רה ל?עמים,?שקט הייתי??חיקת. ןכולה ה?יתי עד אין סוף לאהב את הא' 9 ן שבו ידיר מובאות רןשו-בות ךכ 1 ת לספקות קשים, שבו, לא?דךכו, הוא שוקט וסא!השקט שלו נוכח, ןהא?ן שבו הוא יועד. 125

128 PISANJE Ja pišem za veliku biblioteku životnog arhiva, pišem za sebe nešto kao obrazac molitve na jeziku prastarom i novom. Čudotvomi mog jezika satelitski brod plovi kroz nebeski svod. Pišem a ne upućujem nikome, sumnjičavo, u ritama duše, šapćem u pritajeno uho efememosti i kao mesec tamuz u svoje doba vraćam se i nastajem u rečima koje se stvaraju u dijalogu monologa. Kao putnik u žičanoj železnici pišem predanom dušom u daljine koje se šire u iznenadne vrtoglave visine iako su putevi otvoreni nebeskim vetrovima i vrte se u krugu koji se zatvara. Kao majstor koji se trudi da popravi dragocenu igračku pokušavam izrečenim rečima da se bavim, slomljenu oprugu da popravim. 126

129 ?תיבה אני כית?ת לס?ך:ה הןדולה?אך?יון החי-ים, כוסכת >עץמי?עין ^סח תפלה ;שפה עתיקת יומין!חדישה. תפינת חלל פקיאית שפך 1 י? 7 ש:שת בין יקומים. כוס?ת?לי?ת?ת, מתוף ספק, ב?לואי הנפש, לוחשת על א ןן?מוסה שבתוך הקיקיוני ו?תמוז?עונתו חו!ךת ןנ?ךאת?מלים הנ?ךא 1 ת ביני קיביבי.?נוסעת?ך??ל כותבת?נ?ש??סודה ל??ךחבים הנ?ךשים?גבה פתאומי מ?עיר אף כי המסע פרוץ לרוחות השכדם ומתחולל?מ?,נגל נ?גר.?אמן השוקד על תקון צ? 1 צוע :קר תנסה?מלים מלים מלים לטפל בקפיץ הנשבר. 127

130 GLASPRAHA U spomen drugarici, vajarki Mirjami Tiroš (Ejn Iron Givatajim 1998) 1. Pozorišni komad Pored autobusa koji prolazi kraj tvoje kuće što je od ljubavi prema njemu uvek bilo mesto, bilo svet, ćutke prolazim. U torbi mi je pozorišni komad preveden sa jezika stranog. A tebe nema. Srce te je vodilo, zavodilo u žudnju prema glini. Ruke tvoje gnječile su je, ronile u bezživot, u Božji komadić jezika ljudskog skrovitog. Misli moje su sa kipovima tvojim nedovršenim bez izgleda da se ostvare. A tebe nema. Žena u tvojim kipovima nije bila nešto kao mudri proizvod ženskih magazina. Ona je izvirala iz serpentina dubina jasnih i tajnih, iznuđivanja i preklinjanja materice koja izriče presudu. U tom živom pozorišnom komadu, monolog je vrsta razgovora; reči lutaju da dodimu, da obeleže u sebi prisustvo doživljaja iza zida ništavila. 128

131 המיית החומר לזכר חכרתי מרימה תירוש )קירש( עין עירון גבעתיים 1995 מחזה א. באוטובוס העובר סמוך לביתך ^זמאדןבתי אותו היה תמיד מקום, שה עולם, דומם אני חול^ת על פניו.?אסתקזתי משה סתךגם משפה זרה. ןאק 1 אינך. לבך הלך ^זבי אחר מעת החסר. ידיך היכטות טבעו בדומם קסצוץ אלהי של קזפת אנוש קזמירה. מקש^תי עם ה?סלים שנוק!רו )צורים בסכוי להברא. ןאק 1 אינך. זזאשה בבסלזך לא היתה מוצר של עתונות גשים?זיזךז^סת. היא הגיחה ממבקשי מנמקים?היךים וכמוסים, מן הנ?תל והספלל שלךסם גוזר דין. במשה החי הן ה, שיחת?חיד היא סוג של הדברות: מלים סשוקזטות לגעת, לסמן?קךבן נוגחות של שיה מעבר לקיר האין. 129

132 2. Odvojeno putovanje Ono što se rodilo je slabost reči. Strava tvoje daljine. I njezine blizine. Raspad i udaljavanje tvoje teče kao izvor u mojoj svesti, meša se u ogromnom prostoru nečeg božanskog, da nemam reči da ga udomim za svoje samožive potrebe. Kad se moje izvrdavanje pokazalo jasno kao zmija obvijena oko moga doživljaja u koreografiji iscrpljujućeg plesa, imala sam tvoju moć da se od zmija odelim, a da ne zastrašim ili otežam, i bila je to radost prisustva, ukus zajedništva u odvojenom putovanju. Ne mogu biti s tobom na mestu gde prah tela tvoga oplođuje korenje večnog smilja. 130

133 ב. במסע הב?ךד מה ^נולד הוא חלשת המלים. אימת המרחק שלך. וקן בתו. ההך 1 פוךחת ןההתרדןקות שלך הזוךמת?מ 1 \?ן בתודעה שלי, נמ?כת ב?ברתה^קשל^אלהי, שאין לי מלים לבית לאר כי האנכיים.?שהנפתלות שלי ה:תה נכר כת?נחש?ביב חחתי?כוךאו^ר?יה 7 לז^ מחול מתיש, הץתה לי?כלתך לחלק את הלחשים מ?לי לה?חיד או לחעיק. ןהיתה ש? 7 חת הבוטחות, טעם הכתפות במסע הנ?ךד. איני יכולה לחיות אתך במקום שחמ 1 גופר מדשנים את שרשי החי-עד. 131

134 DNJEPAR UIZRAELU Star čovek uči jezik novi i teško mu dođe. Pokazuje album slika iz rodnog mu kraja. Kaže:,.Ja tu, barka tamo velika, moja, moja, i veliki Dnjepar, ima svega, mnogo Ijesov i rijek urusija. Kažu da je Gogolj napisao: Dnjepra Retka ptica leti do posred prostranstva Teško je na hebrejski prevesti to, teško je hebrejskom, opterećenim predelima dalekim - Sve dosad jasno i prirodno zvuči tuđe i neskladno, kao brdo progutano u produženoj noći, kad ruševine zatrpavaju žive ljude. Čovek s Dnjepra, njegova barka razlupana na hridini reči teških za izgovor, zbunjujućih, kao reč koja označava čežnju - >,ga aguim, ja čeznem, ti, on, oni, mi,,,mitga agea, mitga agaat, mitga ageim, mitga ageot... Kako naučiti izgovor tačni, kako razlikovati obično a od a grlenoga, kako graditi rečenicu koja znači da činiš nešto nekome ili činiš nešto sebi i da odrediš šta se događa u tebi (kao: otuđiti se, razočarati, zaljubiti, priviknuti se ili se samoubiti). 132

135 דנייפר בישראל תלמיד-אלפן קשיש, ממקשה בלשונו מראה אלבום ממונות מעיר קלךתו, אומר: "הנה אני, סירה?ש?דולה שם, שלי, של/יח^ר גדול, הכל, הן בה ל:סוב וךיק ברוס!ה". אומרים שגוגול כתב צפור?דיךה מרןעו^^ת עד מחצית מרחב הך^ר'. קשה לתן גם זאת קשה לעברית, ^מוסת נופים ךחוקים - הצלול, המובן מאליו נ^זמע עלג חד משקעי העמק ככךים ןאלמים?מו הר שנ?לע?ל?לה ממישך ןהמפלת מותיךה מתחת אנשים חיים איש הך?יפר, קזפינתו נקזבךת אל שרטון מלים קשות הגו ומביכות )ימו 'געגועים : ממג^גע מרזג^געת ממג^^עים מתגננ^עות ללמד "להטות }כונה )אות?רונית, שרש מךבע(?המפעל, ב?ין המבטא מה שאתה עושה?טאמר לעאמף ]לרב גם לתהליף שנעשה?ף ))ימו, המרחק, התאהב, הקזיאש, המרגל או המאבד(. 133

136 Nastavnica u toj školi jezika novog govori o toku sedam ovih zasad mršavih godina mršavosti koje će doneti budućnost deci, tu je ona i mi smo njeni, ona je moja, tvoja, njena, vaša, njihova, naša, osnove naše potkopane, stid naše snage čudesne, a u pustinji mana kojoj se nadamo, očekujući milost jezičnu u prostranstvu zemlje obećane - od jedne reči do deset zapovesti. Gogoljeva ptica donosi na stranom nam jeziku obmutu Vavilonsku kulu, Glava joj u zemlji, a osnova u vazduhu dalekih predela, kamenje za zgradu udvara se bljesku čežnje, duhovna mandragola, duboko čovekoliko korenje, gradi mlinove, mostove i viseće vrtove. I pred skori praznik Pesah obuzima me čežnja, želim slobodu, obilje i mir, čeznem da pripadam. Lastinim rečima može se izraziti da je čežnja koja ne ubija kao voda života za pustinjske ptice. 134

137 מוו ה האלפן??ספר על שבע שנות הווה חות חין שללו ן 1 תיד הילךים ופה הואכלו ואט שלו היא שליי שלר, שלר, שלכם, שליי שלהי שלנו הץ סודות המקזקעקעים, הן פת כוחנו הל??לא לן$בר לחרבה,???סלים למן?מהים לחסד הפזרניות למן חבי האךץ ה???טחת מן הדבר עד הדברות. הצפור של נוטל נישאת אלינו?שפה זרה מ^דל בכל??הפך ראשו באךמה ויסודו באויר ארצות ךחוקות אלני ב^ן ךקועות סנוךי געגועים, השרש העמק, מ^ך תולה רוחנית המקימה טהנות קמח, $שךים ןגנים הלויים. ולחג ה?סח הקרב אנו??ךעפים געגועי חרות, שלום וךוחה, בלשון הקזנוניות אלשר לומר כי גלגועים שאינם??מיתי הם?מ?ם חיים לעופות המךבר. ןש?כות 135

138 PREVOD, PRAVILAIGRE Sveti posao je to preteški, nemoguć, gotovo uklet. Sići u dubine misli tvorca, u tajne stvaranja, do srži njegove namere, sa njegovim jezičkim mogućnostima: kakva li pretenzija! I usuditi se na smešno i teško: misliti jezik - na drugu mu njegovom i na jednom jeziku, bliskom, misliti jezik drugi, tuđ u svojoj blizini, blizak po tuđini, igrati u kolu oko poverenja, biti spreman na beskrajne lekture i korekture dok se ne postigne gipkost prelaza, pražnjenja jezičnog električnog strujanja iz posude u posudu, iz suda u sud, stazicama suptilnosti koje otuđuju poznato, osvetljavaju uglove skrivenog, tajnog, dubokog. Zgrada je to na mnogo ravni, labirint providnosti do te mere da jezik progovori jezikom druga svoga - čudo ili strava? Ostvariti pravila igre: postaviti pozomicu čudesa, u kojoj se stvamosti daleke prevode jedna drugoj postupkom čistim od intriga i neprijateljstva, uz patnje ljubavi koja, kao što je poznato, obavezuje nagodbe - vrhunski ispit suštine, originalne po svome načinu mogućnosti izbora; ako izričito zlo koje ne priznaje kompromis svakodnevno uskrsava Kajina na Avela, brata njegovog, da ga ubije. 136

139 תרגום, שם המשחק קלא?ת קידש נ?^ךת, כקעט ארורה. לך.ךת ^עמק מקש?ת הבוךא?סוד הץצירה עד ת?לית כונתו באמצעיו העשורים: איזו יקךה! וקיקעז את הק^קך ןה 3?צר: לקשב שפה - בק?ךתה ו?שפה אחת, קרובה, לקשב לשון אק.ךת זךה?קךבתה, קרובה?זרותה, ^כן כר?ביב ה^אמך ות, לקיות מוכן ל/נריכות ןהגהות אי^קפור עד שקשג גמישות המ^בר של קךקת קשמל ה!ךם ה>שוני מ?לי אל?לי מכלי ל?לי?}תיבי דקיות הקנ?רות את ה?כר, המאירות פגות קתךים, מקשאים ןעקקיות, בן:ן ךב מ?לסים, מבוך של שקי?י-ות עד כי שפה תדבר מפי ח?ךתה - נס או?עתה? ק ממשאתשם המשקק:? 1 ה^מיד?ימת?לאים שבה קציאיות ךחוקות מקחמות זו לזו?אקט נקי מקככים ןאיבה,??סורי אהבה ק??קי?ת, כידוע,?פשרות - בחן עלאי של עץמיות, קקוךית לפי דך?ה?קיךה א?שךית, אם רע ןכופר??שרות מקים לקקיה מדי יום את קין על ק?ל אקיו, להךגו. 137

140 OAUTORKAMA RIKIDASKAL Riki Daskal je rođena godine u Haifi, na obali Sredozemnog mora. Pesnikinja je, glumica i predavač. Do sada je objavila šest knjiga poezije: Linija svetla, Svi čeznu za gestom ljubavi, Spomenar moje utrobe, (Pobednik na Alef takmičenju za poeziju i prozu) Prikaz hleba, Snaga mašte, Kako jeste, Diplomirala je na Univerzitetu u Tel Avivu na Odsecima za pozorište i književnost i završila postdiplomske iz judaizma. Igrala je u raznim pozorištima i trenutno postavlja - Prolaznike, izvođenje njenih pesama koje govore o mladim Izraelcima koji grade svoj dom u Berlinu, 70 godina posle užasa. Predaje dikciju u školama glume. Godine osvojila je Premijerovu nagradu 138

141 על פרט, המחברות דסקל ריקי ריקי דסקל נולדה ב 1953 כעיר חיפה לחוף הים התיכון. משוררת, שחקנית ומורה. פרסמה עד כה שישה ספרי שירה: רצועה של אור, אלקנה 1989 כולם מייחלים למחווה של אהבה, ביתן, 1993 ספר הזכרונות של בטני, תמוז -אגודת הסופרים, 2000 )זכה כתחרות אלף לשירה ולפרחה( לחם הפנים, הקיבוץ המאוחד, 2007 הכח המדמה, עם עובד, 2012 )זכה כפרס אקו ם לעידוד פרסום היצירה( כמות שהוא, עם עוכר,2016 למדה תיאטרון וספרות לתואר ראשון ולימודי יהדות לתואר שני. שיחקה בתיאטראות שונים וכיום מעלה את :"עוברות אורח",מופע משיריה העוסק בישראלים הצעירים הבונים את ביתם בברלין, 70 שנה אחרי התופת. מורה לדיבור לכמה )דיקציה( בבתי ספר למשחק. בשנת 2017 זכתה בפרס ראש הממשלה. 139

142 MILOSAVA PAVLOVIĆ Milosava Pavlović (1958) je posle studija Opšte književnosti i teorije književnosti na Filološkom fakultetu u Beogradu, diplomirala na Fakultetu za medije i komunikacije Univerziteta Singidunum u Beogradu. Piše poeziju od gimnazijskih dana, objavljivala je pesme u brojnim književnim i drugim časopisima, učestvovala na književnim konkursima i osvajala nagrade. Aktivna je u medijima kao novinar više decenija, ali i kao pisac i autor koji predstavlja knjige drugih književnika. Objavila je knjige poezije Igrač (Sekcija književnika Pančevo i Pančevac, 1983) i Igra (Čigoja štampa Beograd, 2012), kao i zajedničku zbirku pesama Krilate pesme i prijatelji u izdanju Udruženja književnika Srbije i Udruženje građana Amarant, godine. Tokom godine biće objavljena nova knjiga poezije u izdanju Čigoja štampe Beograd. Pesme su joj prevođene i objavljivane na hebrejskom, albanskom, bugarskom, italijanskom i engleskom jeziku. Učestvuje na književnim manifestacijama u Srbiji, regionu i inostranstvu. Član je pesničkog projekta KRILATE PESME, koji svojim aktivizmom nastoji da poetsko i umetničko stvaralaštvo približi što širem krugu ljudi ( Takodje, organizator je brojnih književnih večeri i kultumih događaja. Član je Udruženja književnika Srbije, Društva književnika Vojvodine, Udruženja književnika i književnih prevodilaca Pančeva, Pesnika sveta, Umetničkog udruženja Arte i Udruženja nezavisnih novinara Srbije. Živi u Pančevu, Srbija mikapancevo@gmail.com 140

143 מילוסווה מיקה פבלוביץ' מילוסאווה פבלוביץ' )1958( למדה ספרות כללית וחורת הספרות והשלימה את לימות התואר הראשון בפקולטה לתקשורת שבאוניברסיטת סינגידונום בבלגרד. היא כותבת שירה מימי נעוריה, פרסמה שירים בביטאונים שונים ובכתבי עת לספרות, השתתפה במופעי ספרות חכתה בפרסים. כמשך עשרות שנים פעילה בעיתונאות ובתקשורת, בכתיבה ספרות ובהצגת יצירותיהם כתקשורת של עמיתיה הסופרים. פרסמה את ספרי השירה "שחקן" )המדור לסופרים כפאנצבו, 1983(, ו"משחק" )צייגויה, בלגרד, 2012(, ומבחר שירים כשיתוף שתי משוררות נוספות, בשם "שירים מכונפים וידידים" )כהוצאת אגודת הסופרים של סרביה ואגודת האזרחים אמארנט, 2016(. ספר שיחם חרש מפרי עטה נמצא כדפוס וייצא במהלך 2019 כהוצאת ציגויה שכבלגרד. שירים מפח עטה פורסמו בתרגום לעברית, אלבנית, בולגרית, איטלקית ואנגלית. מיקה פבלוכיץ משתתפת במפגשים ספרותיים בסרביה ומחוץ לה, שותפה למקם "שירים מכונפים" שתכליתו לקרב שירה לחוג רחב ככל האפשר של קוראים.)httDs://facebook.com/krilateDesme כנוסף לכך היא מארגנת ערכי ספרות ותרבות. חברה באגודת הסופרים של סרביה, באיגוד סופח וויווחנה, באגודת הסופרים והמתרגמים של פאנציבו, כאיגוד משוררי העולם, באגודת האמנים ארטה' ובאגודת העיתונאים העצמאיים בסרביה. מתגוררת בעיר פאנציבו שבסרכיה. 141

144 DINA KATAN BEN-CIJON Dr Dina Katan Ben-Cijon (1937) je pesnikinja, prevodilac i književni analitičar i istraživač. Objavila je šest knjiga poezije, tri knjige naučnih studija i jednu autobiografsku. Prevodila je dela najvažnijih književnika i pesnika sa prostora bivše Jugoslavije koji su posle Drugog svetskog rata pisali i stvarali na srpskohrvatskom jeziku. Prevodila je dela Ive Andrića, Danila Kiša, Aleksandra Tišme, Davida Albaharija, Filipa Davida, Milorada Pavića, Dubravke Ugrešić, Gordane Kuić, Vaska Pope, Ivana V. Lalića i mnogih drugih, uključujući i brojna pojedinačna književna dela pisana na prostoru bivše Jugoslavije, bilo da je reč o poeziji, prozi ili naučnim radovima. Za prevode sa srpskog i hrvatskog jezika dobila je godine nagradu srpskog PEN-a, a i priznanje Udruženja književnih prevodilaca Srbije. U Izraelujojje Ministarstvo za kulturu i sport dvaput dodelilo nagradu za kreativnost (1994. i godine). Dina Katan Ben-Cijon je profesor književnosti i bavi se istraživačko-istorijskim radom u toj oblasti. Istražuje literaturu o konceptualnom nasleđu jevrejskih autora sa prostora bivše Jugoslavije, posebno vezanu za teme koje su u srpskoj i hrvatskoj književnosti ostavile traga o jevrejskom identitetu posle Holokausta, a takođe i o judaizmu kao identitetu i kultumom kontekstu u okviru života u posleratnoj ateističkoj Jugoslaviji. Između ostalog, napisala je i objavila: Prisutnost i nestanak, Jevreji i judaizam u bivšoj Jugoslaviji u ogledalu književnosti (Magnes, Jerusalim, 2002) Srpska mitologija (Mapa, Tel Aviv, 2005) Svet o kojem žene pišu, o književnom stvaralaštvu jevrejskih spisateljica bivše Jugoslavije (Karmel, Jerusalim, 2013) O domu i rečima (Karmel, Jerusalim, 2017) 142

145 הניד ןטק ןויצ ןב ר"ד הניד ןטק ןויצ ןב )1937( איה,תררושמ תמגרתמ תרקוהו.תורפס המסרפ 6,הריש ירפס 3 ירפס ןויע רפסו.יפרגויבוטוא המגרת לש תוריצי יבושח םירפוסה םיררושמהו ובתכש תיטאורק/תיברסב רהאל תמהלמ םלועה.היינשה ןיב הימוגרת תוריצי ירפמ םטע לש וויא,'ץירדנא ולינד,שיק רדנסכלא,המשיט דוד,ירהבלא פיליפ,דיוד דרולימ,'ץיבאפ הקברבוד,'ץישרגוא הנדרוג,'ץיאוק וקסאו,הפופ ןוויא 'ץילאל םיברו.םירחא ללכבו הז תוריצי תודדוב תובר תורפסמ תוצרא היבלסוגוי רבעשל.הרישב הזורפ,ןויעו ומסרופש תומבב.תונוש תויתורפס לע הימוגרת התכז סרפב םעטמ ןוגרא ןאפ יברסה )1993( תואבו הרקוה םעטמ תדוגא ימגרתמ לש תורפסה היברס.)2011( םיימעפ התכז סרפב הריציה םוגרתל םעטמ תרש תוברתה טרופסהו 1994-ב(.)2015-בו הניד ןטק ןויצ ןב תרקוח הצרמו לע תשרומה תינויערה תוריציב םירפוס םידוהי תוצראמ היבלסוגוי,רבעשל ללכבו הז לע םיאשונ םירושקה יוטיבב ןתינה תורפסב הבתכנש תיטאורק/תיברסב תוהזל תידוהיה לע הינפ םינתשמה םיכלוהו רחאל האושה לעו תודהי תוהזכ תוברתו םלועב ישפוח.תדמ :הירפס :הריש העירי.חורב ץוביקה,דחואמה,א ת ;1985 םילמ.תוגילפמ תירפס,םילעופ,א ת ;1989 םינמז,ונכותב ץוביקה,דחואמה,א"ת ;1993 הפש, ץוביקה,סומתר/דהואמה,א ת ;1997 המישנ,,למרכ.םילשורי ;2003.עסמ,שפנ,למרכ םילשורי ;2008 םינפ,בכוכו,למרכ,םילשורי.סופדב :וויע תוחכונ,תומלעיהו םידוהי תודהיו היבלסוגויב רבעשל יארב תורפסה,סנגאמ(,םילשורי )2002 היגולותימה תיברסה,הפמ(.א ת )2005 םישנ תובתוכ,םלוע תורפוס תוידוהי היבלסוגויב רבעשל,למרכ(,םילשורי )2013 :היפרגויבוטוא לע תיב,םילמו ךלהמ םייח,םילשורי,למרכ( )

146 SADRŽAJ Uvodna reč...4 Čujem dom...6 RIKIDASKAL Milost...10 Propovedniku tišine...10 Možda ljubavna pesma...12 Mrlja u svetlosti...14 Peščane siluete I paun poput ćebeta nadleće grad Jednom izračunah i dobih minus i sem mene svi shvatiše da je to moguće.. 20 Snaga mašte u rečima Glas duše...24 Četiri godišnja doba...26 Ako ima Boga, nalazi se u detaljima i neprijatelju pred vratima...28 Trans formacija Pripremam se na vikanje...32 Nijanse: majka sa detetom...36 Kocka šećera Slikarevakći...42 Dve pesme o Isusu...44 Tišina mog oca...46 Šimborskin prsten Konačnost cveta

147 סדר השירים פתח דבר... 5 אני שומעת בית... 7 ריקי דסקל חסד...11 למנצח על הדומייה...11 זה יכול להיות שיר אהבה כתם באור צלליות החול...17 וטווס שיעוף מעל לעיר כשמיכה פעם עשיתי חשכק ויצא לי מינוס וחוץ ממני הבינו הכול שזה אפשרי הכח המדמה של המלים...23 קול הנשמה...25 ארבע העונות...27 אם יש אלוהים הוא מצוי בפרטי הפרטים ובאויב שבדלת טראנס פורמציה...31 מכינה עצמי לצעקה...33 ניואנסים: אמא עם ילך קוביית סוכר...39 בתו של הצייר שני שירים על ישוע השקט של אבי הטבעת של שימבורסקה תכלית הפרח L

148 MIKA MILOSAVA PAVLOVIĆ Pojava Ozbiljna žena Kalkulacija...54 Kći, 3 g Pravim se Nepoetično...58 Vertikala...60 Vasko Moje zemlje Govor tela...66 Pad...66 Kći, 14 g...68 Saša...68 Kuhinja...70 Kći, 17 g...72 Deda i otac Kupovina...78 Tavan-kuća...80 Kći, 19 g...80 Bojim se...82 Potop...84 Čistina Kći, 22 g Oblutak, realno Brzina...90 Kći, 23 g Pretapanje

149 מיקה מילוסווה פבלוביץ תופעה... אישה רצינית... חישוב... הבת, גיל 3... מעמידה פגים... לא פואטי... במאונך קו... ארצותיי... דבר הגוף... נפילה... הבת, גיל סשה המטבח הבת, גיל סבא ואבא י הבת, גיל רכש... גג דירת הבת, גיל חוששת... מבול... עד היסוד... הבת, גיל חלוק-אבן, במציאות מהירות... הבת, גיל התמרה

150 DINAKATAN BEN-CIJON Jezik Porodična nega...98 Dete egzila, Mesto Iskustvo Igračke detinjstva Mudrost stabla Neko drugi Vremena u nama Stari sused Stari sused Drvo u susedstvu Krošnja drveta mango, meseca Sivana Čas istorije na univerzitetu Osećanje U pričama Zajednička soba Pisanje Glas praha Pozorišni komad Odvojeno putovanje Dnjepar u Izraelu Prevod, pravila igre OAUTORKAMA RIKI DASKAL MILOSAVA PAVLOVIĆ DINA KATAN BEN CIJON

151 דינה קטן בן ציון שפה... טיפול משפחתי...99 ילדת גולה, מקום ניסיון חיית בי חיים משונים, סבתי חכמת א. ב. העץ מישהי אחרת זמנים בתוכנו השכן הזקן צמרת המנגו, א. ב. השכן הזקן עץ השכן בסיוון שיעור בהיסטוריה באוניברסיטה רגש בסיפורים חדר משותף כתיבה המיית החומר מחזה במסע הנפרד דנייפר בישראל תרגום, שם המשחק על המשוררות ריקידסקל מילוסאווה מיקה פבלוביץ דינה קטן בן ציון

152 ZAJEDNIČKA SOBA Riki Daskal Milosava Pavlović Dina Katan Ben Cijon Izdavač JEVREJSKA OPŠTINA PANČEVO po projektu Zbirka poezije tri autorke iz Izraela i Srbije na hebrejskom i srpskom jeziku Za izdavača David Montijas Dizajn i priprema Čigoja štampa Štampa T A M P A office@cigoja.com Tiraž 300 Copyright Riki Daskal, Milosava Pavlović, Dina Katan Ben Cijon ISBN

153 ףתושמ רדח יקיר לקסד הווסולימ 'ץיבולבפ הניד ןטק ןויצ-ןב :ל"ומ הליהקה תידוהיה וביצנאפ שומימ םזימה רחבמ" שולש ירישמ תוררושמ לארשימ היברסו הרודהמב וד,תינושל תירבע "תיברסו םשב ל ומה דיוד שאיטנומ בוציע הספדהו תיב האצוהה היוגייצ ספדנ דרגלבב י"ע סופד,היוגייצ םיקתוע לכ תורומש תויוכזה יקירל לקסד הווסולימ ץיבולבפ הניד ןויצ ןב ןטק ISBN

154 CIP - KaTanonnaunja y ny611hkauhjw Hapojma 6H6j!H0TeKa Cp6nje, Eeorpaa AACKAJI, Phkh, Zajednička soba : poezija pesnikinja iz Srbije i Izraela / Riki Daskal, Milosava Mika Pavlović, Dina Katan Ben-Cijon. - Pančevo : Jevrejska opština "Pančevo", 2019 (Beograd : Čigoja štampa) str. : slike autorki; 21 cm Tekst uporedo na srp. i hebr. jeziku. - Tiraž O autorkama: str ISBN riabjiobhh, MHJiocaBa, [ayrop] 2. KaTaH, /{nha, [ayrop] COBISS.SR-ID

155

156 v -ir POEZIJA PESNIKl NJ AIZ SRBIJE1IZRAEIA SOBA J EVREJSKA OPSTINA PANCEVO 9 * *